Difference between revisions of "Chuvash and Turkish/Pending tests"
Jump to navigation
Jump to search
m (→Глаголы) |
Hectoralos (talk | contribs) |
||
| (132 intermediate revisions by 4 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| + | {{TOCD}} |
||
| − | ==Число== |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|yirmi masa|çирĕм сӗтел|twenty tables}} |
||
| + | ==Существительное== |
||
| − | * {{test|tr|bir çok adam|нумай ҫын|many man}} |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|beş ev|пилӗк пӳрт|five houses}} |
||
| + | ===Падежи=== |
||
| + | |||
| + | ===Инемительный=== |
||
| + | |||
| + | ===Родительный=== |
||
| + | |||
| + | ===Пару падеж=== |
||
| + | |||
| + | ===Местный=== |
||
| + | |||
| + | ===Исходный=== |
||
| + | |||
| + | ===Творительный=== |
||
| + | |||
| + | ===Аллатив=== |
||
| + | |||
| + | ===Прпичинно-целевой=== |
||
| + | |||
| + | ===Лишительный=== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Kalemsiz küçük kız.|Каламҫӑр хӗр ача.}} |
||
| + | * {{test|tr|Kalemsiz yazıyorum.|Каламҫӑр ҫыратӑп.}} |
||
| + | * {{test|tr|Kalemsizler.|Каламҫӑррисем.}} |
||
==Pronouns== |
==Pronouns== |
||
====Personal==== |
====Personal==== |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|Ben|эпӗ|I}} |
||
| − | * {{test|tr|Sen|эсӗ|You}} |
||
| − | * {{test|tr|O|вӑл|He, She, It}} |
||
| − | * {{test|tr|Biz|эпир|We}} |
||
| − | * {{test|tr|Siz|эcир|You}} |
||
| − | * {{test|tr|Onlar|вӗceм|They}} |
||
====Interrogatives==== |
====Interrogatives==== |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|ne|мӗскер.|what}} |
| − | * {{test|tr|ne| |
+ | * {{test|tr|ne tür|мӗнле.|what sort}} |
| − | * {{test|tr|ne tür|мӗнлe|what sort}} |
||
| − | * {{test|tr|neden|мӗншӗн|why}} |
||
| − | * {{test|tr|kim|кaм|who}} |
||
| − | ====принадлежность==== |
||
| − | * {{test|tr|benim|мaнӑн|my}} |
||
| − | * {{test|tr|senin|caнӑн|your}} |
||
| − | * {{test|tr|onun|унӑн|his}} |
||
| − | * {{test|tr|bizim|пирӗн|our}} |
||
| − | * {{test|tr|sizin|cирӗн|your}} |
||
| − | * {{test|tr|onların|вӗceн|their}} |
||
| + | ====Принадлежность==== |
||
| − | * {{test|tr|onun çocukları| унӑн ачисем|его дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çocuğu|вӗceн ачи|их ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çocukları|вӗceн ачисем|их дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onun güzel çocukları|унăн хитре ачисем|его красивые дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onların güzel çocuğu|вĕсен хитре ачи|их красивый ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|onların güzel çocukları|вĕсен хитре ачисем|их красивые дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onun çok güzel çocukları|унăн питĕ хитре ачисем|его очень красивые дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çok güzel çocuğu|вĕсен питĕ хитре ачи|их очень красивый ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çok güzel çocukları|вĕсен питĕ хитре ачисем|их очень красивые детей}} |
||
| − | * {{test|tr|onun güzel ve uzun boylu çocukları|унăн хитре те çӳллĕ ачисем|его красивые и высокие дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onların güzel ve uzun boylu çocuğu|вĕсен хитре те çӳллĕ ачи|их красивый и высокий ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|onların güzel ve uzun boylu çocukları|вĕсен хитре те çӳллĕ ачисем|их красивые и высокие дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onun çok güzel ve uzun boylu çocukları|унăн питĕ хитре те çӳллĕ ачисем|его очень красивые и высокие дети}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu|вĕсен питĕ хитре те çӳллĕ ачи|их очень красивый и высокий ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|onların çok güzel ve uzun boylu çocukları|вĕсен питĕ хитре те çӳллĕ ачисем|их красивые и высокие детей}} |
||
| + | * {{test|tr|Onun çocukları.|Ун ачисем|его дети}} |
||
| − | ====Demonstrations==== |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Onların çocuğu.|Вӗсен ачи|их ребёнок}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Onların çocukları.|Вӗсен ачисем|их дети}} |
| + | * {{test|tr|Onun güzel çocukları.|Ун илемлӗ ачисем|его красивые дети}} |
||
| − | * {{test|tr|o|çaв, çaвӑ|that one}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların güzel çocuğu.|Вӗсен илемлӗ ачи|их красивый ребёнок}} |
||
| − | * {{test|tr|ordaki|çaвӑнти|that one at some distance}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların güzel çocukları.|Вӗсен илемлӗ ачисем|их красивые дети}} |
||
| − | * {{test|tr|Bu bir kitap|çaк кӗнeкe|This is a book}} |
||
| + | * {{test|tr|Onun çok güzel çocukları.|Ун питӗ илемлӗ ачисем|его очень красивые дети}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların çok güzel çocuğu.|Вӗсен питӗ илемлӗ ачи|их очень красивый ребёнок}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların çok güzel çocukları.|Вӗсен питӗ илемлӗ ачисем|их очень красивые детей}} |
||
| + | * {{test|tr|Onun güzel ve uzun boylu çocukları.|Ун илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|его красивые и высокие дети}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların güzel ve uzun boylu çocuğu.|Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачи|их красивый и высокий ребёнок}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların güzel ve uzun boylu çocukları.|Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|их красивые и высокие дети}} |
||
| + | * {{test|tr|Onun çok güzel ve uzun boylu çocukları.|Ун питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|его очень красивые и высокие дети}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu.|Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачи|их очень красивый и высокий ребёнок}} |
||
| + | * {{test|tr|Onların çok güzel ve uzun boylu çocukları.|Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|их красивые и высокие детей}} |
||
| + | |||
| + | ====Demonstratives==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|O|Ҫав.|That one}} |
||
| + | * {{test|tr|Ordaki.|Ҫавӑнти|that one at some distance}} |
||
| + | * {{test|tr|Bu bir kitap.|Ҫак кӗнеке.|This is a book}} |
||
| + | |||
| + | ==Прилагательные== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Uzun kız.|Ҫӳллӗ хӗр.|A tall girl}} |
||
| + | * {{test|tr|Taş köprü.|Чул кӗпер.|Stone bridge}} |
||
| − | ==прилагательные== |
||
| − | * {{test|tr|sarı çiçek|caрӑ чeчeк|yellow flower}} |
||
| − | * {{test|tr|uzun kız|çӳллӗ хӗр|a tall girl}} |
||
| − | * {{test|tr|taş köprü|чул кӗпeр|stone bridge}} |
||
| − | * {{test|tr|beyaz yumurta|шурӑ çӑмaртa|a white egg}} |
||
====Comparatives==== |
====Comparatives==== |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|daha ağır|йывӑртaрaх|heavier}} |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Daha kötü.|Начартарах.|Worse}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Daha iyi.|Авантарах.|Better}} |
| + | |||
| − | * {{test|tr|daha pahalı|хaклӑрaх|more expensive}} |
||
====Superlatives==== |
====Superlatives==== |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|En keskin.|Чи ҫивӗч.|Very sharp, sharpest}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|En güzel.|Чи илемлӗ.|Most beautiful}} |
| − | * {{test|tr|en güzel|чи илeмлӗ|most beautiful}} |
||
==Adverbs== |
==Adverbs== |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Son zamanlarda.|Паҫӑp.|recently}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Aniden.|Сасаpтӑк.|suddenly}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Eskiden.|Авал.|formerly}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Her zaman.|Ялан|always}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Devamlı olarak.|Пӗpмай.|continually}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Bu günlerde.|Ҫак кунсенче.|nowadays}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Taraf.|Ен.|side}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Yan|Ен.|side}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|-e doğru|патне(лле)|direction, towards}} |
| + | * {{test|tr|Içinde|Ӑшӗнче.|interior, inside}} |
||
| − | * {{test|tr|kitaplıktaki kitapın yeri|? кӗнeкe вырӑнӗ|place the book in the book case}} |
||
| + | * {{test|tr|Kitaplıktaki kitapın yeri|? кӗнeкe вырӑнӗ|place the book in the book case}} |
||
| − | * {{test|tr|-e rağmen|пyлин тe|although}} |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|-e rağmen|Пyлин тe|although}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Çünkü|мӗншӗн тесен.|because}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Ne … ne|ни ... ни|neither ... nor}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|-da, -de|тата, -та/-тe|too, also}} |
| + | * {{test|tr|Hem Rusça, hem Çuvaşca.|Выpӑсла та, чӑвашла та.|Both Russian and Chuvash, i rus i txuvaix}} |
||
| + | ==Numerals== |
||
| − | Basit Zamanlı Fiiller(простые времена глаголов) |
||
| + | * {{test|tr|Yirmi masa.|Ҫирӗм сӗтел.|Twenty tables}} |
||
| − | образование простых времен глаголов:глагол(корень или основа)+аффикс времени или наклонения+личный аффикс |
||
| + | * {{test|tr|Bir çok adam.|Нумай ҫын.|Many men}} |
||
| − | Наприме: |
||
| + | * {{test|tr|Beş ev.|Пилӗк пӳрт.|Five houses}} |
||
| − | Ben yaparım(yap+ar+ım) |
||
| − | Ben yapmalıyım(yap+malı+y+ım) |
||
| − | Например: |
||
| − | Yapıyor,yapacak,yapar,yaptı,yapmış,yapmalı,yapsa,yapa,yap |
||
| + | * {{test|tr|Beş tane anahtar.|Пилӗк уҫӑ.|tane}} |
||
| − | Haber(Bildirme)Kıpleri(глаголы изъявительного наклонения) |
||
| + | * {{test|tr|Sekiz tane mendil.|Сакӑр сӑмса тутри.|tane}} |
||
| − | В турецком языке пять времен изъявительного наклонения: |
||
| + | * {{test|tr|Elli baş sığır.|Аллӑ пуҫ ӗне.|baş}} |
||
| − | 1.Настоящее продолженное время |
||
| + | * {{test|tr|Yüz baş koyun.|Ҫӗр пуҫ сурӑх.|baş}} |
||
| − | 2.Прошедшее категорическое(-di) |
||
| − | 3.Будущее категорическое |
||
| − | 4.Настоящее-будущее |
||
| − | 5.Прошедшее субъективное время(-miş) |
||
| + | * {{test|tr|Üçte bir.|???|частица}} |
||
| − | Şimdiki Zaman(Настоящее Продолженное Время) |
||
| + | * {{test|tr|Yedide dört.|???|частица}} |
||
| − | Eskımek |
||
| + | * {{test|tr|Yüzde yirmi beş.|Ҫирӗм пилӗк процент.|частица}} |
||
| − | tanımak |
||
| + | * {{test|tr|Yüzde yüz.|Ҫӗр процент.|Частица}} |
||
| − | okumak |
||
| − | yürümek |
||
| − | sevmek |
||
| − | görmek |
||
| − | tamiretmek |
||
| − | kapatmak |
||
| − | açmak |
||
| − | yikamak |
||
| − | temizlemek |
||
| − | boyamak |
||
| − | ziyaretetmek |
||
| − | özlemek |
||
| − | aramak |
||
| − | gilmek |
||
| − | hatirlamak |
||
| − | unutmak |
||
| − | çagirmak |
||
| − | tebriketmek |
||
| − | beklemek |
||
| − | süpürmek |
||
| − | istemek |
||
| − | sulamak |
||
| + | * {{test|tr|On buçuk kilometre.|Вунӑ километр ҫурӑ.|buçuk}} |
||
| + | * {{test|tr|Ben evde yalnız oturuyorum.|Эпӗ килте пӗччен ларатӑп.|I am sitting alone at home.}} |
||
| − | yikamak |
||
| − | temizlemek |
||
| − | boyamak |
||
| − | ziyaretetmek |
||
| − | özlemek |
||
| − | aramak |
||
| − | gilmek |
||
| − | == |
+ | ==Вопросы== |
| + | * {{test|tr|Bugün bana gelecek misin?|Эсӗ паян ман пата килетӗн-и?|}} |
||
| − | * {{test|tr|Bir|пĕрре, пĕр|one}} |
||
| − | * {{test|tr|İki|иккĕ, икĕ, ик |two}} |
||
| − | * {{test|tr|Üç|виççĕ, виçĕ, виç|three}} |
||
| − | * {{test|tr|Dört|тăваттă, тăватă, тăват|four}} |
||
| − | * {{test|tr|Beş|пиллĕк, пилĕк|five}} |
||
| − | * {{test|tr|Altı|улттă, ултă, улт|six}} |
||
| − | * {{test|tr|Yedi|çиччĕ, çичĕ, çич|seven}} |
||
| − | * {{test|tr|Sekiz|саккăр, сакăр|eight}} |
||
| − | * {{test|tr|Dokuz|тăххăр, тăхăр|nine}} |
||
| − | * {{test|tr|On|вуннă, вун|ten}} |
||
| − | * {{test|tr|Yirmi|çирĕм|twenty}} |
||
| − | * {{test|tr|Otuz|вăтăр|thirty}} |
||
| − | * {{test|tr|Kırk|хĕрĕх|fourty}} |
||
| − | * {{test|tr|Elli|аллă, алă, ал|fifty}} |
||
| − | * {{test|tr|Altmış|утмăл|sixty}} |
||
| − | * {{test|tr|Yetmiş|çитмĕл|seventy}} |
||
| − | * {{test|tr|Seksen|сакăрвуннă, сакăрвун|eighty}} |
||
| − | * {{test|tr|Doksan|тăхăрвуннă, тăхăрвун|ninety}} |
||
| − | * {{test|tr|Yüz|çĕр|hundred}} |
||
| − | * {{test|tr|Bin|пин|thousand}} |
||
| + | ==Глаголы== |
||
| + | ===""to be""=== |
||
| − | * {{test|tr|beş tane anahtar|пилĕк уҫӑ|tane}} |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Evdeyim.|Эпӗ килте.|I am at home}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Türküm.|Эпӗ турккӑ.|I am Turkish}} |
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Hazırım.|Эпӗ хатӗр.|I am ready}} |
| + | * {{test|tr|Evde idim.|Эпӗ килтеччӗ.|I was at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evdeydim.|Эпӗ килтеччӗ.|I was at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Türk idi.|Вӑл турккӑччӗ.|I was Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Türktüm.|Эпӗ турккӑччӗ.|I was Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde isem.|Эпӗ килте пулсан.|If I am at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evdeysem.|Эпӗ килте пулсан.|If I am at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Türk ise.|Вӑл турккӑ пулсан.|If he is Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Türkse.|Вӑл турккӑ пулсан.|If he is Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde idiysem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|If I was at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evdeydimse.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|If I was at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Türk idiyse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|If he was Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Türktüyse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|If he was Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde imişim.|Эпӗ килте пулнӑ.|I am said to be at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evdeymişim.|Эпӗ килте пулнӑ.|I am said to be at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Türk ümüş.|Вӑл турккӑ пулнӑ.|He is said to be Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Türkmüş.|Вӑл турккӑ пулнӑ.|He is said to be Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde imişsem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|I gather that if I am at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evdeymişsem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|I gather that if I am at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Türk imişse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|He gathers that if he is Turkish}} |
||
| + | * {{test|tr|Türkmüşse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|He gathers that if he is Turkish}} |
||
| + | ====Negative==== |
||
| − | * {{test|tr|üçte bir|???|частица} |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Evde değilim.|Эпӗ килте мар.|I am not at home}} |
| + | * {{test|tr|Evde değildim.|Эпӗ килте марччӗ.|I was not at home}} |
||
| − | * {{test|tr|yüzde yirmi beş|???|частица} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil idim.|Эпӗ килте марччӗ.|I was not at home}} |
||
| − | * {{test|tr|yüzde yüz|???|частица} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değilsem.|Эпӗ килте пулмасан.Эпӗ килте мар пулсан.|If I am not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil isem.|.Эпӗ килте мар пулсан.|If I am not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değildiysem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değildimse.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil idiysem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değilmişim.|Эпӗ килте пулман.|If I was said not to be at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil imişim.|Эпӗ килте пулман.|If I was said not to be at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değilmişsem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан.|I gather that if I am not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil imişseim.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан.|I gather that if I am not at home}} |
||
| + | * {{test|tr|bugün değil, dün geldi.|Вӑл паян мар, ӗнер килчӗ.|He came yesterday, not today}} |
||
| − | * {{test|tr|on buçuk kilometre|???|buçuk} |
||
| + | ====Interrogative==== |
||
| − | ==Вопросы== |
||
| − | * {{test|tr| |
+ | * {{test|tr|Evde miyim?|Эпӗ килте-и?|Am I at home?}} |
| + | * {{test|tr|Türk müyüm?|Эпӗ турккӑ-и?|Am I Turkish?}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde mi idim?|Эпӗ килтеччӗ-и?|Was I at home?}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde miydim?|Эпӗ килтеччӗ-и?|Was I at home?}} |
||
| + | |||
| + | =====Negative interrogative===== |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil mi idim?|Эпӗ килте марччӗ-и?|Was I not at home?}} |
||
| + | * {{test|tr|Evde değil miydim?|Эпӗ килте марччӗ-и?|Was I not at home?}} |
||
| + | |||
| + | ===""the regular verb""=== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Alıyordum.|Илеттӗм.|I was taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıştım.|Илсеттӗм.|I had took already (for that moment).}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyorsam.|Эпӗ илсен.|If I am taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyor idiysem.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I was taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyorduysam.|Эпӗ илеттӗм пулсан.|If I was taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyordumsa.|Эпӗ илеттӗм пулсан.|If I was taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyormuşum.|Эпӗ илкеленӗ.|I am said to be taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyor imişsem.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I am said to be taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyormuşsam.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I am said to be taking}} |
||
| + | |||
| + | ====Present II==== |
||
| + | |||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelmekteydim.|Килеттӗм.|I was coming}} |
||
| + | |||
| + | ====Future I==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Geleceğim.|Килӗп.|I shall come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek.|Килӗ.|He will come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektir.|Килӗ.|He will come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektim.|Килӗттӗм.|I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektim.|Эпӗ килесшӗнччӗ.|I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geleceksem.|Эпӗ килсен.|If I am about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek idiysem.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektiysem.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecektimse.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek imişim.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ.|I am said to be about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecekmişim.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ.|I am said to be about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek imişsem.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан.|If I am said to be about to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecekmişsem.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан.|If I am said to be about to come}} |
||
| + | |||
| + | ====Future II==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Kör olası.|...|May he become blind}} |
||
| + | |||
| + | ====Aorist/Geniş zaman==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Yarın gelirım.|Ыран килетӗп.|I shall come tomorrow}} |
||
| + | * {{test|tr|Esma girer, oturur.|Эсма кӗрет, ларать.|Esma enters, sits}} |
||
| + | * {{test|tr|Olur mu?|Юрать-и?|Is it all right? (lit. 'does it happen?')}} |
||
| + | * {{test|tr|Olur.|Юрать.|All right}} |
||
| + | * {{test|tr|Olmaz.|Юрамасть.|Certainly not}} |
||
| + | * {{test|tr|Başka memleketlerde kazara ölürler; biz kazara yaşıyoruz.|...|In other countries they die by accident; we live by accident}} |
||
| + | |||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelirdim.|Килӗттӗм.|I used to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelirsem.|Эпӗ килсен.|If I come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelir idiysem.|Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан.|If I used to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelirdiysem.|Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан.|If I used to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelirmişim.|Эпӗ килсеччӗ.|I was said to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelir imişsem.|...|If I was said to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelirmişsem.|...|If I was said to come}} |
||
| + | |||
| + | ====Miş-past==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Kar yağmiş.|Юр ҫунӑ.|Snow has fallen}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiştir.|Вӑл килнӗ.|He came, has come}} |
||
| + | * {{test|tr|Şehre saat 10'da varmiştik, bürosuna saat 3'te gittik.|Эпир хулана 10 сехетре ҫитнӗччӗ, офисне 3 сехетре кайрӑмӑр.|We [had] arrived in the city at 10 and went to his office at 3}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelmişim.|Эпӗ килнӗ.|I gather that I have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiştir.|Вӑл килнӗ.|He came, has come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiştim.|Эпӗ килнӗччӗ.|I had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmişsem.|Эпӗ килнӗ пулсан.|If I have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiş idiysem.|Эпӗ килсен.|If I had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiş imişim.|...|I was said to have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmişmişim.|...|I was said to have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiş imişsem.|...|If I was said to have come}} |
||
| + | |||
| + | ====Necessitative==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelmeliyim.|Манӑн килмелле.|I ought to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeli idim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I had to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeliydim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I had to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeliymişim.|Манӑн килмелле пулнӑ.|They said I ought to come}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelmem gerekirse.|Манӑн килмелле пулсан.|If I ought to come (lit. 'if my-coming is necessary')}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemiz gerektiyse.|Пирӗн килмелле пулсан.|If we had to come (lit. 'if our-coming was necessary')}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmesi gerekecek.|Унӑн килмелле пулать.|He will have to come (lit. 'his-coming will-be-necessary')}} |
||
| + | |||
| + | ====Di-past==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Geldim.|Килтӗм.|I came, have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldiydim.|Килеттӗм.|I had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldiysem.|...|If I came, have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldimse.|...|If I came, have come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldi idiysem.|...|If had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldi idimse.|...|If had come}} |
||
| + | |||
| + | |||
| + | ;Unused/dialectal |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Geldimdi.|Килеттӗм.|I had come}} |
||
| + | |||
| + | ====Conditional==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelsem.|...|If I were to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelseydim.|...|If only I had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelseymişim.|...|They say that if I were to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelse imişim.|...|They say that if I were to come}} |
||
| + | |||
| + | ====Subjunctive/Optative==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Geleyim.|Килӗп.|I should come}} |
||
| + | * {{test|tr|Yarın geleyim.|Ыран килӗп.|I'll come tomorow}} |
||
| + | * {{test|tr|Babam dede ki, yarın bize gelesiniz.|Атте ыран эсир пирӗн пата килессине каларӗ.|My father said that you-should-come to us tomorrow}} |
||
| + | * {{test|tr|Eve mi ola?|...|Might he be at home?}} |
||
| + | * {{test|tr|Geleydim.|...|Would that I had come}} |
||
| + | * {{test|tr|Bileydim buraya kadar gelmezdim.|Пӗлнӗ пулнӑ пулсан ҫакӑнта ҫити килмӗттӗм.|Had I know, I would not have come this so far}} |
||
| + | * {{test|tr|Geleymişim.|...|~Gelseymişim}} |
||
| + | |||
| + | ====Imperative==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gel!|Кил!|Come!}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Onun gizli fikirlerini halk ne bilsindi?|Унӑн вӑрттӑн шухӑшӗсене халӑх ӑҫтан пӗлтӗр?|How should the common people know his secret thoughts?}} |
||
| + | * {{test|tr|Bu yazıya Bakan kızmasın da, kim kızsındı?|Ҫак статья ҫине министр та ҫиленмесен кам ҫилентӗр?|Who should have been angry at this article, if not the Minister?}} |
||
| + | |||
| + | ====-dir==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Şairim.|Эпӗ поэт.|I am a poet}} |
||
| + | * {{test|tr|Şairimdir.|Эпӗ поэт.|I am surely a poet}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Biliyorsunuzdur.|Пӗлетӗр.|You surely know}} |
||
| + | * {{test|tr|Okumuşsunuz.|Эсир вуланӑ.|You have read, I gather}} |
||
| + | * {{test|tr|Okumuşsunuzdur.|...|You are bound to have read}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Ona bir mektup yazmışım.|Эпӗ ӑна ҫыру ҫырнӑ.|I have written him a letter}} |
||
| + | * {{test|tr|Ona bir mektup yazmışımdır.|...|I have written him a letter}} |
||
| + | * {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyor.|Мана тусӑм кӗтет.|My friend is waiting for me}} |
||
| + | * {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyormuş.|Мана тусӑм кӗтнӗ.|My friend is waiting for me}} |
||
| + | * {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyordur.|Мана тусӑм кӗтет.|My friend is waiting for me}} |
||
| + | |||
| + | ====Negative==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Almıyordum.|Илместӗмччӗ.|I was not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyorsam.|Эпӗ илмесен.|If I am not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyor idiysem.|Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан.|If I was not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyorduysam.|Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан.|If I was not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyordumsa.|...|If I was not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyormuşum.|...|I am said to be taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyor imişsem.|...|If I am said to be taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyormuşsam.|...|If I am said to be taking}} |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Almakta değilim.|....|I am not taking}} |
||
| + | * {{test|tr|Almakta değildim.|....|I was not coming}} |
||
| + | |||
| + | =====Future I===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiyecek.|Вӑл килмӗ.|He will not come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiyecek.|Вӑл килмест.|He will not come}} |
||
| + | |||
| + | =====Future II===== |
||
| + | * {{test|tr|Olmyıası.|...|May he not become}} |
||
| + | |||
| + | =====Aorist/Geniş zaman===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmem.|Килместӗп.|I do not come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmezdim.|Килмӗттӗм.|I used not to come}} |
||
| + | |||
| + | =====Miş-past===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemişim.|Эпӗ килмен.|I gather that I have not come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemiş imişim.|Эпӗ килмен.|I am said not to have come}} |
||
| + | |||
| + | =====Necessitative===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemeliyim.|Манӑн килмелле мар.|I ought not to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemeli idim.|Манӑн килмелле марччӗ.|I had not to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemeliydim.|Манӑн килмелле марччӗ.|I had not to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemeliymişim.|Манӑн килмелле пулман.|They said I ought not to come}} |
||
| + | |||
| + | =====Di-past===== |
||
| + | |||
| + | |||
| + | =====Conditional===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmesem.|Эпе килмесен.|If I were not to come}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeseydim.|Эпӗ килмен пулнӑ пулсан.|If only I had not come - FIXME}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeseymişim.|Эпӗ килмен пулнӑ пулсан.|They say that if I were not to come - FIXME}} |
||
| + | |||
| + | =====Imperative===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelme!|Ан кил!|Don't come!}} |
||
| + | |||
| + | ====Interrogative==== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Alıyor muydum?|Илеттем-и?|Was I taking?}} |
||
| + | * {{test|tr|Alıyor muymuşum?|Эпӗ илкеленӗ-и?|Was I said to be taking?}} |
||
| + | |||
| + | =====Future I===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek miyim?|Килӗп-и?|Am I about to come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelecek miydim?|Килеттӗм-и?|Was I about to come?}} |
||
| + | |||
| + | =====Aorist/Geniş zaman===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelir miyim?|Кӗретӗп-и?|Do I come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelir miydim?|Кӗрӗттӗм-и?|Used I to come}} |
||
| + | |||
| + | =====Miş-past===== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiş miydik?|Эпир килнӗччӗ-и?|Had we come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemiş imişler mi?|...|Are they said to have come}} |
||
| + | |||
| + | =====Necessitative===== |
||
| + | |||
| + | |||
| + | * {{test|tr|Gelmeli miydiniz?|Сирӗн килмеллечӗ-и?|Should he come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmeli idim?|Манӑн килмеллеччӗ-и?|Should I had to come?}} |
||
| + | |||
| + | =====Di-past===== |
||
| + | * {{test|tr|Geldim mi?|Килтӗм-и?|Did I come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldi miydim?|...|Had I come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Geldim miydi?|...|Had I come?}} |
||
| + | |||
| + | =====Conditional===== |
||
| + | * {{test|tr|Gele mi?|...|"If he were to come!" do you say?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelse miymişim.|...|Are they saying of me "if only he would come!"?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelsem miymişi.|...|Are they saying of me "if only he would come!"?}} |
||
| + | |||
| + | =====Subjunctive/Optative===== |
||
| + | * {{test|tr|Geleyim mi?|Килес-и?|Should I come?}} |
||
| + | |||
| + | =====Imperative===== |
||
| + | |||
| + | =====Interrogative negative===== |
||
| + | * {{test|tr|Almıyor muyum?|....|Am I not taking?}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyor muydum?|....|Was I not taking?}} |
||
| + | * {{test|tr|Almıyor muymuşum?|....|Was I said not to be taking?}} |
||
| + | |||
| + | ======Future I====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiyecek miyim?|....|Am I not about to come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiyecek miymişim?|....|Am I said not to be about to come?}} |
||
| + | |||
| + | ======Aorist/Geniş zaman====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmez miyim?|...|Do I not come?}} |
||
| + | |||
| + | ======Miş-past====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemiş miydik?|...|Had we not come?}} |
||
| + | |||
| + | ======Necessitative====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmemeli miydik?|...|Should we not have come?}} |
||
| + | |||
| + | ======Di-past====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmedim mi?|...|Did I not come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmedi miydim?|...|Had I not come?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmedim miydi?|...|Had I not come?}} |
||
| + | |||
| + | ======Conditional====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmese miymişim.|...|Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?}} |
||
| + | * {{test|tr|Gelmesem miymişi.|...|Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?}} |
||
| + | |||
| + | ======Subjunctive/Optative====== |
||
| + | * {{test|tr|Gelmiyeyim mi?|Килес мар-и?|Should I not come?}} |
||
| + | |||
| + | ===деепричастия=== |
||
| + | |||
| + | * {{test|tr|İşimizi bitirip sinemaya gittik.|Ӗҫӗмӗрсене пӗтерсе кинона кайрӑмӑр.|Закончив свою работу, мы пошли в кино.}} |
||
| + | * {{test|tr|Otobüse binerek eve gittim.|Автобус ҫине ларса киле кайрӑм.|Сев в автобус, я поехал домой.}} |
||
| + | * {{test|tr|Ali çalışırken konuşmaz.|Али ҫинӗ чух калаҫмасть.|Али не разговаривает во время работы.}} |
||
| + | * {{test|tr|Buraya gelirken bir şey gördün mü?|Кунта килнӗ чух мӗн те пулин куртӑн-и?|Ты что-нибудь заметил, когда шёл сюда?}} |
||
| + | * {{test|tr|Ali bahçede oynadığı zaman kardeşi evde derslere ҫalışıyor.|Али садра вылянӑ вӑхӑтра унӑн шӑллӗ пӳртре урокӗсене тӑвать.|Когда Али играет в саду, его брат готовит дома уроки.}} |
||
| + | * {{test|tr|Sabah olunca yola çıktık.|Каҫ пулсассӑн ҫула тухрӑмӑр.|Мы пустились в путь, как только настало утро.}} |
||
| + | * {{test|tr|Gece olmayınca yıldız görünmez.|Каҫ пулмасӑр ҫӑлтар курӑнмасть.|Пока не настанет ночь, звезд не видно.}} |
||
| + | * {{test|tr|Elmasını elinde tutamayınca çocuk bağırdı.|Пан улмине аллинче тытаймасӑр ача кӑшкӑрса ячӗ.|Не сумев удержать в руках яблоко, ребенок закричал.}} |
||
| + | * {{test|tr|Çocuk derse geldiği halde hazır değildi.|Ача урока килнӗ пулсан та хатӗр марччӗ.|Хоть и ребенок пришел на урок, он не был готов.}} |
||
| + | * {{test|tr|Orta okulu bitirdikten sonra enstitüye gireceğim.|Вӑтам шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн института вӗренме кӗретӗп.|По окончании средней школы я поступлю в институт.}} |
||
| + | * {{test|tr|Eve girmeden önce mağazaya gittim.|Киле кӗриччен малтан лавккана кайса килтӗм.|Я сходила в магазин перед тем, как зашла домой.}} |
||
| + | * {{test|tr|Öğretmen anlattıkça merakımız atıyordu.|Вӗрентекен вуланӑҫемӗн кӑсӑклӑх ӳссе пыратчӗ.|чем больше объяснял преподаватель, тем больше возрастал интерес.}} |
||
| + | * {{test|tr|Annem telefon etmedikçe evden çıkmam.|Анне шӑнкӑравламасӑр килтен тухмастӑп.|Я не выйду из дома, пока не позвонит мать.}} |
||
| + | * {{test|tr|Bir şey söylemeden gitti.|Нимӗн каламасӑр кайрӗ.|Он ушёл ничего не сказав. }} |
||
| + | * {{test|tr|Ayşe hastalanalı tam bir sene olmuştu.|Айше чирленӗренпе пӗр ҫул иртрӗ.| С тех пор, как заболела Айше, прошел уже год.}} |
||
| + | * {{test|tr|Ben Moskovadan geldikten beri bir ay geçti.|Эпӗ Мускавран килнӗренпе пӗр уйӑх иртрӗ.|Прошел месяц с тех пор, как я вернулась из Москвы.}} |
||
| + | * {{test|tr|Babası evden çıkar çıkmaz kızı ağlamaya başladı.|Ашшӗ килтен тухнӑ тухман хӗрӗ йӗме пуҫларӗ.|Девочка заплакала, как только её отец вышел из дома.}} |
||
==Syntax== |
==Syntax== |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|onun karısı gevşemesine izin vermedi|şavah jaman arămĕ|Then his wife did not let him loose.}} |
||
| + | ===Postpositions=== |
||
| − | * {{test|tr|O çok çalışıyor, ama hala güzel yazamıyor|văl pitĕ tărăsat, anchah ilemlĕ şyrajmast-ha|He tries very hard, but still cannot write nicely.}} |
||
| + | ====için - валли (для, ради)==== |
||
| − | * {{test|tr|Biz, gençler, bilimi çok iyi öğrenmeliyiz|epir, şamrăksem, naukăna şavărsa ilmelleh|We, youth, must master science.}} |
||
| + | И в чувашском и в турецком яз. управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений. |
||
| − | * {{test|tr|Bu John'un kitabı|Ку Иванӑн кĕнеки. |This book is John‘s.}} |
||
| + | * {{test|tr|Bu kitabı senin için aldım.|Ку кĕнекене эпĕ сан валли илтĕм.|Я купил эту книгу для тебя.- gen + валли}} |
||
| − | * {{test|tr|Peter'in kitabını aldım, seninkisini değil|epĕ Petĕrĕn kĕnekine iltĕm, sanănne mar|I took Peter‘s book, not yours}} |
||
| + | * {{test|tr|Cevdet birkaç dolar için 12 saat çalıştı.|Джевдет темиçе доллар валли 12 сехет ĕçлерĕ.|Другая возможность: Джевдет темиçе долларшăн 12 сехет ĕçлерĕ. За несколько долларов Джевдет проработал 12 часов. - nom + валли. Здесь больше был бы уместен вариант долларшăн.}} |
||
| − | * {{test|tr|Müzikle ilgileniyorum|Эпĕ музыкăпа интересленетĕп.|I am interested in music}} |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|Akşam gel|(Эсĕ) каçпа кил.|Come in the evening}} |
||
| + | ====için - пирки (из-за)==== |
||
| − | * {{test|tr|Takım liderini bir ödülle ödüllendirdiler.|brigadira premi pachĕş|They awarded a prize to the teamleader}} |
||
| + | И в чувашском, и в турецком яз. с управляет основным падежом имен и родительным пад. личных местоимений. Также можно перевести через послелог пула (смысл не поменяется). |
||
| − | * {{test|tr|John kitaplar okur|Ivan kĕneke vulat|John reads books}} |
||
| + | * {{test|tr|Yağmur için sokağa çıkamadım.|Çумăр пирки урама тухаймарăм.|Из-за дождя я не смогла выйти на улицу.}} |
||
| − | * {{test|tr|Küçük bir sığır topluluğu vardı|temĕn chuhlĕ vak vyljăh pulnă|There was such a number of small cattle.}}/////////////// |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|Bir başka gün, damadını avlaması için gönderdi|tepĕr kun kalleh kajăka jană kĕrüne|Another day he sent his son-in-law to hunt game.}} |
||
| + | ====için - пула (из-за)==== |
||
| − | * {{test|tr|Ertesi akşam, onun eşi uzandı ve uyumadan seyretti|arămĕ tepĕr kaş şyvarmasăr syhlasa vyrtnă|His wife the next evening lay and watched without sleeping.}} |
||
| + | <u>Послелог için в сочетании с именем действия на –mak(-mek) (инфинитив)</u> служит для передачи обстоятельства цели. На чувашский яз. послелог никак не переводится, выражается только конструкцией инфинитива. |
||
| − | * {{test|tr|Baltasını otların üzerine koydu|ulăm şine purttăne hună|He placed his axe on the hay.}} |
||
| + | * {{test|tr|Aziz’i görmek için geldik.|Азиза курма килтĕмĕр.|Мы пришли, чтобы увидеть Азиза.}} |
||
| − | * {{test|tr|Biz, bir çok yeni bitkiler ve fabrikalar inşa ediyoruz|epir numaj şĕnĕ zavodsem, fabriksem tăvatpăr|We are building many new factories and plants.}} |
||
| + | |||
| − | * {{test|tr|John'un kitabı masanın üzerinde|Ivan kĕneki parta şincheh|John‘s book is on the desk}} |
||
| + | ====beri - вара (с)==== |
||
| − | * {{test|tr|John enstitüde çalışmaya başladı|Ivan vĕrenme Instituta kĕnĕ|John began to study at the Institute}} |
||
| + | И в тур. и в чув. яз. управляет исходным падежом. |
||
| − | * {{test|tr|Öğretmen kompozisyonları öğrencilerden topladı|uchitel achasenchen sochineni puştarchĕ|The teacher collected the compositions from the students.}} |
||
| + | * {{test|tr|Sabahtan beri oynuyorduk.|Иртен вара выляттăмăр.|Мы играли с утра.}} |
||
| − | * {{test|tr|Vapur ile vardım|epĕ părahutpa kiltĕm|I arrived on the steamer}} |
||
| + | '''Compte: matèria de discussió''' |
||
| − | * {{test|tr|Öğrencilerin dışarıya çıkmaya devam ettiğini biliyorum|achasem ekskursije kajnine epĕ pĕletĕp|I know the children went on the outing}} |
||
| + | * {{test|tr|Çoktan beri.|Нумайранпа.| -tan beri > -ранпа}} |
||
| − | * {{test|tr|GÜneş battığında, işimizi bitirmiştik|hĕvel ansan, epir ĕşĕ pĕtertĕmĕr|When the sun went down, we finished work.}} |
||
| + | Также конструкцию –dan beri на чувашский можно перевести через деепричастие –нăранпа(-нĕренпе). Иртенпе выляттăмăр. (смысл остается тем же). Ne zamandan beri buradasın? – Хăçантан вара эсĕ кунта? Либо хăçантанпа эсĕ кунта? |
||
| + | |||
| + | ====gibi - пек, евĕр, евĕрлĕ (как, будто, словно)==== |
||
| + | И в том, и в другом языке управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений. |
||
| + | * {{test|tr|Buz gibi soğuk.|Пăр пек сивĕ.|Холдный как лёд. - nom}} |
||
| + | * {{test|tr|Onun gibi yap.|Ун пек ту.|Делай, как он. - gen}} |
||
| + | |||
| + | ====kadar==== |
||
| + | Послелог kadar имеет несколько значений и в зависимости от этого может по-разному переводится на чувашский язык.<br /> |
||
| + | (Ч)ЧЕН: Указывает на определенный промежуток времени и здесь он управляет дательным падежом. |
||
| + | * {{test|tr|Onu akşama kadar bekledik.|Ăна каçчен кĕтрĕмĕр.|Мы ждали его ДО вечера.}} |
||
| + | чухлĕ |
||
| + | * {{test|tr|Onun kadar yap.|Ун чухлĕ ту.|Сделай столько, сколько сделает (сдедал) он. - gen}} |
||
| + | * {{test|tr|Lena kadar yap.|Лена чухлĕ ту.|nom}} |
||
| + | Здесь немного затруднительно перевести на чувашский через послелог. Можно перевести только с помощью существительного пысăкăш (размером). |
||
| + | * {{test|tr|Elma kadar bir şey.|Пан улми пысăкăш пĕр япала.|Размером с яблоко.}} |
||
| + | num n kadar |
||
| + | num + (adj +) n + kadar = num + (adj +) n + яхăн |
||
| + | * {{test|tr|Beş kilo kadar.|Пилĕк кило яхăн.|Около 5 килограмм. - И в чувашском и в турецком управляет основным и дательным падежом.}} |
||
| + | |||
| + | ====göre - кура (по, судя по, согласно, смотря по)==== |
||
| + | В обоих языках управляет дательным падежом. |
||
| + | * {{test|tr|Onun fikrine göre...|Унăн шухăшне кура...|По его мнению...}} |
||
| + | * {{test|tr|Havasına göre.|Çанталăка кура.|Смотря по погоде, смотря по тому, какая будет погода.}} |
||
| + | * {{test|tr|Yorganına göre ayağını uzat.|Тÿшеккÿне кура уруна тăс.|(Пословица) – По одёжке протягивай ножки.}} |
||
| + | |||
| + | ====doğru - патне (к, по направлению к…)==== |
||
| + | В турецком яз. он управляет дательным падежом, а в чувашском – основным. |
||
| + | * {{test|tr|Köprüye doğru gidiyoruz.|Кĕпер патне каятпăр.|Мы идем к мосту.}} |
||
| + | |||
| + | ====başka - пуçне (кроме)==== |
||
| + | * {{test|tr|Benden başka|мансăр пуçне|кроме меня.}} |
||
| + | |||
| + | ===Изафет=== |
||
| + | * {{test|tr|Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.|Армян Советлӑ Социализмла Республики.}} |
||
| + | * {{test|tr|Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti.|Российӑ Советлӑ Федератциллӗ Социализмла Республики.}} |
||
| + | * {{test|tr|Çuvaşistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.|Чăваш Автономлă Совет Социаллă Республики.}} |
||
| + | |||
| + | ===Subordinate clauses=== |
||
| + | |||
| + | ===Other=== |
||
| + | * {{test|tr|Ben sadece bunu söylemek isterdim.|Эпӗ ҫакна кӑна каласшӑнччӗ.}} |
||
| + | * {{test|tr|Ben çocuk iken öğrenmeye çok seviyordum.|Эпӗ ача чухне вĕренме питĕ юрататтам.}} |
||
| + | * {{test|tr|Ben orada iken yağmur yağmaya başladı.|Эпӗ унта чухне ҫумӑр ҫума пуҫларĕ.}} |
||
| + | * {{test|tr|Sen hastanedeyken ben Moskovaya gidip geldim.|Эсӗ больницӑра чухне эпĕ Мускава кайса килтĕм.}} |
||
| + | * {{test|tr|Anna müdürken okulda çocuk çoktu.|Анна директор чухне шкулта ача нумайччӗ.}} |
||
| + | * {{test|tr|Hava sıcakken biz her zaman Volga yanına gidiyorduk.|Ҫанталӑк шăрăх чухне эпир ялан Атăл хӗррине каяттăмăр.}} |
||
| + | * {{test|tr|Ben köydeyken anneme çok yardım ettim.|Эпӗ ялта чухне аннеме нумай пулӑшрăм.}} |
||
[[Category:Chuvash and Turkish]] |
[[Category:Chuvash and Turkish]] |
||
Latest revision as of 15:00, 20 August 2012
Существительное[edit]
Падежи[edit]
Инемительный[edit]
Родительный[edit]
Пару падеж[edit]
Местный[edit]
Исходный[edit]
Творительный[edit]
Аллатив[edit]
Прпичинно-целевой[edit]
Лишительный[edit]
- (tr) Kalemsiz küçük kız. → Каламҫӑр хӗр ача.
- (tr) Kalemsiz yazıyorum. → Каламҫӑр ҫыратӑп.
- (tr) Kalemsizler. → Каламҫӑррисем.
Pronouns[edit]
Personal[edit]
Interrogatives[edit]
- (tr) ne → мӗскер. :: what
- (tr) ne tür → мӗнле. :: what sort
Принадлежность[edit]
- (tr) Onun çocukları. → Ун ачисем :: его дети
- (tr) Onların çocuğu. → Вӗсен ачи :: их ребёнок
- (tr) Onların çocukları. → Вӗсен ачисем :: их дети
- (tr) Onun güzel çocukları. → Ун илемлӗ ачисем :: его красивые дети
- (tr) Onların güzel çocuğu. → Вӗсен илемлӗ ачи :: их красивый ребёнок
- (tr) Onların güzel çocukları. → Вӗсен илемлӗ ачисем :: их красивые дети
- (tr) Onun çok güzel çocukları. → Ун питӗ илемлӗ ачисем :: его очень красивые дети
- (tr) Onların çok güzel çocuğu. → Вӗсен питӗ илемлӗ ачи :: их очень красивый ребёнок
- (tr) Onların çok güzel çocukları. → Вӗсен питӗ илемлӗ ачисем :: их очень красивые детей
- (tr) Onun güzel ve uzun boylu çocukları. → Ун илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: его красивые и высокие дети
- (tr) Onların güzel ve uzun boylu çocuğu. → Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачи :: их красивый и высокий ребёнок
- (tr) Onların güzel ve uzun boylu çocukları. → Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: их красивые и высокие дети
- (tr) Onun çok güzel ve uzun boylu çocukları. → Ун питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: его очень красивые и высокие дети
- (tr) Onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu. → Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачи :: их очень красивый и высокий ребёнок
- (tr) Onların çok güzel ve uzun boylu çocukları. → Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: их красивые и высокие детей
Demonstratives[edit]
- (tr) O → Ҫав. :: That one
- (tr) Ordaki. → Ҫавӑнти :: that one at some distance
- (tr) Bu bir kitap. → Ҫак кӗнеке. :: This is a book
Прилагательные[edit]
- (tr) Uzun kız. → Ҫӳллӗ хӗр. :: A tall girl
- (tr) Taş köprü. → Чул кӗпер. :: Stone bridge
Comparatives[edit]
- (tr) Daha kötü. → Начартарах. :: Worse
- (tr) Daha iyi. → Авантарах. :: Better
Superlatives[edit]
- (tr) En keskin. → Чи ҫивӗч. :: Very sharp, sharpest
- (tr) En güzel. → Чи илемлӗ. :: Most beautiful
Adverbs[edit]
- (tr) Son zamanlarda. → Паҫӑp. :: recently
- (tr) Aniden. → Сасаpтӑк. :: suddenly
- (tr) Eskiden. → Авал. :: formerly
- (tr) Her zaman. → Ялан :: always
- (tr) Devamlı olarak. → Пӗpмай. :: continually
- (tr) Bu günlerde. → Ҫак кунсенче. :: nowadays
- (tr) Taraf. → Ен. :: side
- (tr) Yan → Ен. :: side
- (tr) -e doğru → патне(лле) :: direction, towards
- (tr) Içinde → Ӑшӗнче. :: interior, inside
- (tr) Kitaplıktaki kitapın yeri → ? кӗнeкe вырӑнӗ :: place the book in the book case
- (tr) -e rağmen → Пyлин тe :: although
- (tr) Çünkü → мӗншӗн тесен. :: because
- (tr) Ne … ne → ни ... ни :: neither ... nor
- (tr) -da, -de → тата, -та/-тe :: too, also
- (tr) Hem Rusça, hem Çuvaşca. → Выpӑсла та, чӑвашла та. :: Both Russian and Chuvash, i rus i txuvaix
Numerals[edit]
- (tr) Yirmi masa. → Ҫирӗм сӗтел. :: Twenty tables
- (tr) Bir çok adam. → Нумай ҫын. :: Many men
- (tr) Beş ev. → Пилӗк пӳрт. :: Five houses
- (tr) Beş tane anahtar. → Пилӗк уҫӑ. :: tane
- (tr) Sekiz tane mendil. → Сакӑр сӑмса тутри. :: tane
- (tr) Elli baş sığır. → Аллӑ пуҫ ӗне. :: baş
- (tr) Yüz baş koyun. → Ҫӗр пуҫ сурӑх. :: baş
- (tr) Üçte bir. → ??? :: частица
- (tr) Yedide dört. → ??? :: частица
- (tr) Yüzde yirmi beş. → Ҫирӗм пилӗк процент. :: частица
- (tr) Yüzde yüz. → Ҫӗр процент. :: Частица
- (tr) On buçuk kilometre. → Вунӑ километр ҫурӑ. :: buçuk
- (tr) Ben evde yalnız oturuyorum. → Эпӗ килте пӗччен ларатӑп. :: I am sitting alone at home.
Вопросы[edit]
- (tr) Bugün bana gelecek misin? → Эсӗ паян ман пата килетӗн-и?
Глаголы[edit]
""to be""[edit]
- (tr) Evdeyim. → Эпӗ килте. :: I am at home
- (tr) Türküm. → Эпӗ турккӑ. :: I am Turkish
- (tr) Hazırım. → Эпӗ хатӗр. :: I am ready
- (tr) Evde idim. → Эпӗ килтеччӗ. :: I was at home
- (tr) Evdeydim. → Эпӗ килтеччӗ. :: I was at home
- (tr) Türk idi. → Вӑл турккӑччӗ. :: I was Turkish
- (tr) Türktüm. → Эпӗ турккӑччӗ. :: I was Turkish
- (tr) Evde isem. → Эпӗ килте пулсан. :: If I am at home
- (tr) Evdeysem. → Эпӗ килте пулсан. :: If I am at home
- (tr) Türk ise. → Вӑл турккӑ пулсан. :: If he is Turkish
- (tr) Türkse. → Вӑл турккӑ пулсан. :: If he is Turkish
- (tr) Evde idiysem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: If I was at home
- (tr) Evdeydimse. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: If I was at home
- (tr) Türk idiyse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: If he was Turkish
- (tr) Türktüyse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: If he was Turkish
- (tr) Evde imişim. → Эпӗ килте пулнӑ. :: I am said to be at home
- (tr) Evdeymişim. → Эпӗ килте пулнӑ. :: I am said to be at home
- (tr) Türk ümüş. → Вӑл турккӑ пулнӑ. :: He is said to be Turkish
- (tr) Türkmüş. → Вӑл турккӑ пулнӑ. :: He is said to be Turkish
- (tr) Evde imişsem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am at home
- (tr) Evdeymişsem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am at home
- (tr) Türk imişse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: He gathers that if he is Turkish
- (tr) Türkmüşse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: He gathers that if he is Turkish
Negative[edit]
- (tr) Evde değilim. → Эпӗ килте мар. :: I am not at home
- (tr) Evde değildim. → Эпӗ килте марччӗ. :: I was not at home
- (tr) Evde değil idim. → Эпӗ килте марччӗ. :: I was not at home
- (tr) Evde değilsem. → Эпӗ килте пулмасан.Эпӗ килте мар пулсан. :: If I am not at home
- (tr) Evde değil isem. → .Эпӗ килте мар пулсан. :: If I am not at home
- (tr) Evde değildiysem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
- (tr) Evde değildimse. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
- (tr) Evde değil idiysem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
- (tr) Evde değilmişim. → Эпӗ килте пулман. :: If I was said not to be at home
- (tr) Evde değil imişim. → Эпӗ килте пулман. :: If I was said not to be at home
- (tr) Evde değilmişsem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am not at home
- (tr) Evde değil imişseim. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am not at home
- (tr) bugün değil, dün geldi. → Вӑл паян мар, ӗнер килчӗ. :: He came yesterday, not today
Interrogative[edit]
- (tr) Evde miyim? → Эпӗ килте-и? :: Am I at home?
- (tr) Türk müyüm? → Эпӗ турккӑ-и? :: Am I Turkish?
- (tr) Evde mi idim? → Эпӗ килтеччӗ-и? :: Was I at home?
- (tr) Evde miydim? → Эпӗ килтеччӗ-и? :: Was I at home?
Negative interrogative[edit]
- (tr) Evde değil mi idim? → Эпӗ килте марччӗ-и? :: Was I not at home?
- (tr) Evde değil miydim? → Эпӗ килте марччӗ-и? :: Was I not at home?
""the regular verb""[edit]
- (tr) Alıyordum. → Илеттӗм. :: I was taking
- (tr) Almıştım. → Илсеттӗм. :: I had took already (for that moment).
- (tr) Alıyorsam. → Эпӗ илсен. :: If I am taking
- (tr) Alıyor idiysem. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I was taking
- (tr) Alıyorduysam. → Эпӗ илеттӗм пулсан. :: If I was taking
- (tr) Alıyordumsa. → Эпӗ илеттӗм пулсан. :: If I was taking
- (tr) Alıyormuşum. → Эпӗ илкеленӗ. :: I am said to be taking
- (tr) Alıyor imişsem. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I am said to be taking
- (tr) Alıyormuşsam. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I am said to be taking
Present II[edit]
- (tr) Gelmekteydim. → Килеттӗм. :: I was coming
Future I[edit]
- (tr) Geleceğim. → Килӗп. :: I shall come
- (tr) Gelecek. → Килӗ. :: He will come
- (tr) Gelecektir. → Килӗ. :: He will come
- (tr) Gelecektim. → Килӗттӗм. :: I was about to come
- (tr) Gelecektim. → Эпӗ килесшӗнччӗ. :: I was about to come
- (tr) Gelecektim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I was about to come
- (tr) Geleceksem. → Эпӗ килсен. :: If I am about to come
- (tr) Gelecek idiysem. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
- (tr) Gelecektiysem. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
- (tr) Gelecektimse. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
- (tr) Gelecek imişim. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ. :: I am said to be about to come
- (tr) Gelecekmişim. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ. :: I am said to be about to come
- (tr) Gelecek imişsem. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан. :: If I am said to be about to come
- (tr) Gelecekmişsem. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан. :: If I am said to be about to come
Future II[edit]
- (tr) Kör olası. → ... :: May he become blind
Aorist/Geniş zaman[edit]
- (tr) Yarın gelirım. → Ыран килетӗп. :: I shall come tomorrow
- (tr) Esma girer, oturur. → Эсма кӗрет, ларать. :: Esma enters, sits
- (tr) Olur mu? → Юрать-и? :: Is it all right? (lit. 'does it happen?')
- (tr) Olur. → Юрать. :: All right
- (tr) Olmaz. → Юрамасть. :: Certainly not
- (tr) Başka memleketlerde kazara ölürler; biz kazara yaşıyoruz. → ... :: In other countries they die by accident; we live by accident
- (tr) Gelirdim. → Килӗттӗм. :: I used to come
- (tr) Gelirsem. → Эпӗ килсен. :: If I come
- (tr) Gelir idiysem. → Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан. :: If I used to come
- (tr) Gelirdiysem. → Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан. :: If I used to come
- (tr) Gelirmişim. → Эпӗ килсеччӗ. :: I was said to come
- (tr) Gelir imişsem. → ... :: If I was said to come
- (tr) Gelirmişsem. → ... :: If I was said to come
Miş-past[edit]
- (tr) Kar yağmiş. → Юр ҫунӑ. :: Snow has fallen
- (tr) Gelmiştir. → Вӑл килнӗ. :: He came, has come
- (tr) Şehre saat 10'da varmiştik, bürosuna saat 3'te gittik. → Эпир хулана 10 сехетре ҫитнӗччӗ, офисне 3 сехетре кайрӑмӑр. :: We [had] arrived in the city at 10 and went to his office at 3
- (tr) Gelmişim. → Эпӗ килнӗ. :: I gather that I have come
- (tr) Gelmiştir. → Вӑл килнӗ. :: He came, has come
- (tr) Gelmiştim. → Эпӗ килнӗччӗ. :: I had come
- (tr) Gelmişsem. → Эпӗ килнӗ пулсан. :: If I have come
- (tr) Gelmiş idiysem. → Эпӗ килсен. :: If I had come
- (tr) Gelmiş imişim. → ... :: I was said to have come
- (tr) Gelmişmişim. → ... :: I was said to have come
- (tr) Gelmiş imişsem. → ... :: If I was said to have come
Necessitative[edit]
- (tr) Gelmeliyim. → Манӑн килмелле. :: I ought to come
- (tr) Gelmeli idim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I had to come
- (tr) Gelmeliydim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I had to come
- (tr) Gelmeliymişim. → Манӑн килмелле пулнӑ. :: They said I ought to come
- (tr) Gelmem gerekirse. → Манӑн килмелле пулсан. :: If I ought to come (lit. 'if my-coming is necessary')
- (tr) Gelmemiz gerektiyse. → Пирӗн килмелле пулсан. :: If we had to come (lit. 'if our-coming was necessary')
- (tr) Gelmesi gerekecek. → Унӑн килмелле пулать. :: He will have to come (lit. 'his-coming will-be-necessary')
Di-past[edit]
- (tr) Geldim. → Килтӗм. :: I came, have come
- (tr) Geldiydim. → Килеттӗм. :: I had come
- (tr) Geldiysem. → ... :: If I came, have come
- (tr) Geldimse. → ... :: If I came, have come
- (tr) Geldi idiysem. → ... :: If had come
- (tr) Geldi idimse. → ... :: If had come
- Unused/dialectal
- (tr) Geldimdi. → Килеттӗм. :: I had come
Conditional[edit]
- (tr) Gelsem. → ... :: If I were to come
- (tr) Gelseydim. → ... :: If only I had come
- (tr) Gelseymişim. → ... :: They say that if I were to come
- (tr) Gelse imişim. → ... :: They say that if I were to come
Subjunctive/Optative[edit]
- (tr) Geleyim. → Килӗп. :: I should come
- (tr) Yarın geleyim. → Ыран килӗп. :: I'll come tomorow
- (tr) Babam dede ki, yarın bize gelesiniz. → Атте ыран эсир пирӗн пата килессине каларӗ. :: My father said that you-should-come to us tomorrow
- (tr) Eve mi ola? → ... :: Might he be at home?
- (tr) Geleydim. → ... :: Would that I had come
- (tr) Bileydim buraya kadar gelmezdim. → Пӗлнӗ пулнӑ пулсан ҫакӑнта ҫити килмӗттӗм. :: Had I know, I would not have come this so far
- (tr) Geleymişim. → ... :: ~Gelseymişim
Imperative[edit]
- (tr) Gel! → Кил! :: Come!
- (tr) Onun gizli fikirlerini halk ne bilsindi? → Унӑн вӑрттӑн шухӑшӗсене халӑх ӑҫтан пӗлтӗр? :: How should the common people know his secret thoughts?
- (tr) Bu yazıya Bakan kızmasın da, kim kızsındı? → Ҫак статья ҫине министр та ҫиленмесен кам ҫилентӗр? :: Who should have been angry at this article, if not the Minister?
-dir[edit]
- (tr) Şairim. → Эпӗ поэт. :: I am a poet
- (tr) Şairimdir. → Эпӗ поэт. :: I am surely a poet
- (tr) Biliyorsunuzdur. → Пӗлетӗр. :: You surely know
- (tr) Okumuşsunuz. → Эсир вуланӑ. :: You have read, I gather
- (tr) Okumuşsunuzdur. → ... :: You are bound to have read
- (tr) Ona bir mektup yazmışım. → Эпӗ ӑна ҫыру ҫырнӑ. :: I have written him a letter
- (tr) Ona bir mektup yazmışımdır. → ... :: I have written him a letter
- (tr) Arkadaşım beni bekliyor. → Мана тусӑм кӗтет. :: My friend is waiting for me
- (tr) Arkadaşım beni bekliyormuş. → Мана тусӑм кӗтнӗ. :: My friend is waiting for me
- (tr) Arkadaşım beni bekliyordur. → Мана тусӑм кӗтет. :: My friend is waiting for me
Negative[edit]
- (tr) Almıyordum. → Илместӗмччӗ. :: I was not taking
- (tr) Almıyorsam. → Эпӗ илмесен. :: If I am not taking
- (tr) Almıyor idiysem. → Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан. :: If I was not taking
- (tr) Almıyorduysam. → Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан. :: If I was not taking
- (tr) Almıyordumsa. → ... :: If I was not taking
- (tr) Almıyormuşum. → ... :: I am said to be taking
- (tr) Almıyor imişsem. → ... :: If I am said to be taking
- (tr) Almıyormuşsam. → ... :: If I am said to be taking
- (tr) Almakta değilim. → .... :: I am not taking
- (tr) Almakta değildim. → .... :: I was not coming
Future I[edit]
- (tr) Gelmiyecek. → Вӑл килмӗ. :: He will not come
- (tr) Gelmiyecek. → Вӑл килмест. :: He will not come
Future II[edit]
- (tr) Olmyıası. → ... :: May he not become
Aorist/Geniş zaman[edit]
- (tr) Gelmem. → Килместӗп. :: I do not come
- (tr) Gelmezdim. → Килмӗттӗм. :: I used not to come
Miş-past[edit]
- (tr) Gelmemişim. → Эпӗ килмен. :: I gather that I have not come
- (tr) Gelmemiş imişim. → Эпӗ килмен. :: I am said not to have come
Necessitative[edit]
- (tr) Gelmemeliyim. → Манӑн килмелле мар. :: I ought not to come
- (tr) Gelmemeli idim. → Манӑн килмелле марччӗ. :: I had not to come
- (tr) Gelmemeliydim. → Манӑн килмелле марччӗ. :: I had not to come
- (tr) Gelmemeliymişim. → Манӑн килмелле пулман. :: They said I ought not to come
Di-past[edit]
Conditional[edit]
- (tr) Gelmesem. → Эпе килмесен. :: If I were not to come
- (tr) Gelmeseydim. → Эпӗ килмен пулнӑ пулсан. :: If only I had not come - FIXME
- (tr) Gelmeseymişim. → Эпӗ килмен пулнӑ пулсан. :: They say that if I were not to come - FIXME
Imperative[edit]
- (tr) Gelme! → Ан кил! :: Don't come!
Interrogative[edit]
- (tr) Alıyor muydum? → Илеттем-и? :: Was I taking?
- (tr) Alıyor muymuşum? → Эпӗ илкеленӗ-и? :: Was I said to be taking?
Future I[edit]
- (tr) Gelecek miyim? → Килӗп-и? :: Am I about to come?
- (tr) Gelecek miydim? → Килеттӗм-и? :: Was I about to come?
Aorist/Geniş zaman[edit]
- (tr) Gelir miyim? → Кӗретӗп-и? :: Do I come?
- (tr) Gelir miydim? → Кӗрӗттӗм-и? :: Used I to come
Miş-past[edit]
- (tr) Gelmiş miydik? → Эпир килнӗччӗ-и? :: Had we come?
- (tr) Gelmemiş imişler mi? → ... :: Are they said to have come
Necessitative[edit]
- (tr) Gelmeli miydiniz? → Сирӗн килмеллечӗ-и? :: Should he come?
- (tr) Gelmeli idim? → Манӑн килмеллеччӗ-и? :: Should I had to come?
Di-past[edit]
- (tr) Geldim mi? → Килтӗм-и? :: Did I come?
- (tr) Geldi miydim? → ... :: Had I come?
- (tr) Geldim miydi? → ... :: Had I come?
Conditional[edit]
- (tr) Gele mi? → ... :: "If he were to come!" do you say?
- (tr) Gelse miymişim. → ... :: Are they saying of me "if only he would come!"?
- (tr) Gelsem miymişi. → ... :: Are they saying of me "if only he would come!"?
Subjunctive/Optative[edit]
- (tr) Geleyim mi? → Килес-и? :: Should I come?
Imperative[edit]
Interrogative negative[edit]
- (tr) Almıyor muyum? → .... :: Am I not taking?
- (tr) Almıyor muydum? → .... :: Was I not taking?
- (tr) Almıyor muymuşum? → .... :: Was I said not to be taking?
Future I[edit]
- (tr) Gelmiyecek miyim? → .... :: Am I not about to come?
- (tr) Gelmiyecek miymişim? → .... :: Am I said not to be about to come?
Aorist/Geniş zaman[edit]
- (tr) Gelmez miyim? → ... :: Do I not come?
Miş-past[edit]
- (tr) Gelmemiş miydik? → ... :: Had we not come?
Necessitative[edit]
- (tr) Gelmemeli miydik? → ... :: Should we not have come?
Di-past[edit]
- (tr) Gelmedim mi? → ... :: Did I not come?
- (tr) Gelmedi miydim? → ... :: Had I not come?
- (tr) Gelmedim miydi? → ... :: Had I not come?
Conditional[edit]
- (tr) Gelmese miymişim. → ... :: Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?
- (tr) Gelmesem miymişi. → ... :: Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?
Subjunctive/Optative[edit]
- (tr) Gelmiyeyim mi? → Килес мар-и? :: Should I not come?
деепричастия[edit]
- (tr) İşimizi bitirip sinemaya gittik. → Ӗҫӗмӗрсене пӗтерсе кинона кайрӑмӑр. :: Закончив свою работу, мы пошли в кино.
- (tr) Otobüse binerek eve gittim. → Автобус ҫине ларса киле кайрӑм. :: Сев в автобус, я поехал домой.
- (tr) Ali çalışırken konuşmaz. → Али ҫинӗ чух калаҫмасть. :: Али не разговаривает во время работы.
- (tr) Buraya gelirken bir şey gördün mü? → Кунта килнӗ чух мӗн те пулин куртӑн-и? :: Ты что-нибудь заметил, когда шёл сюда?
- (tr) Ali bahçede oynadığı zaman kardeşi evde derslere ҫalışıyor. → Али садра вылянӑ вӑхӑтра унӑн шӑллӗ пӳртре урокӗсене тӑвать. :: Когда Али играет в саду, его брат готовит дома уроки.
- (tr) Sabah olunca yola çıktık. → Каҫ пулсассӑн ҫула тухрӑмӑр. :: Мы пустились в путь, как только настало утро.
- (tr) Gece olmayınca yıldız görünmez. → Каҫ пулмасӑр ҫӑлтар курӑнмасть. :: Пока не настанет ночь, звезд не видно.
- (tr) Elmasını elinde tutamayınca çocuk bağırdı. → Пан улмине аллинче тытаймасӑр ача кӑшкӑрса ячӗ. :: Не сумев удержать в руках яблоко, ребенок закричал.
- (tr) Çocuk derse geldiği halde hazır değildi. → Ача урока килнӗ пулсан та хатӗр марччӗ. :: Хоть и ребенок пришел на урок, он не был готов.
- (tr) Orta okulu bitirdikten sonra enstitüye gireceğim. → Вӑтам шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн института вӗренме кӗретӗп. :: По окончании средней школы я поступлю в институт.
- (tr) Eve girmeden önce mağazaya gittim. → Киле кӗриччен малтан лавккана кайса килтӗм. :: Я сходила в магазин перед тем, как зашла домой.
- (tr) Öğretmen anlattıkça merakımız atıyordu. → Вӗрентекен вуланӑҫемӗн кӑсӑклӑх ӳссе пыратчӗ. :: чем больше объяснял преподаватель, тем больше возрастал интерес.
- (tr) Annem telefon etmedikçe evden çıkmam. → Анне шӑнкӑравламасӑр килтен тухмастӑп. :: Я не выйду из дома, пока не позвонит мать.
- (tr) Bir şey söylemeden gitti. → Нимӗн каламасӑр кайрӗ. :: Он ушёл ничего не сказав.
- (tr) Ayşe hastalanalı tam bir sene olmuştu. → Айше чирленӗренпе пӗр ҫул иртрӗ. :: С тех пор, как заболела Айше, прошел уже год.
- (tr) Ben Moskovadan geldikten beri bir ay geçti. → Эпӗ Мускавран килнӗренпе пӗр уйӑх иртрӗ. :: Прошел месяц с тех пор, как я вернулась из Москвы.
- (tr) Babası evden çıkar çıkmaz kızı ağlamaya başladı. → Ашшӗ килтен тухнӑ тухман хӗрӗ йӗме пуҫларӗ. :: Девочка заплакала, как только её отец вышел из дома.
Syntax[edit]
Postpositions[edit]
için - валли (для, ради)[edit]
И в чувашском и в турецком яз. управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.
- (tr) Bu kitabı senin için aldım. → Ку кĕнекене эпĕ сан валли илтĕм. :: Я купил эту книгу для тебя.- gen + валли
- (tr) Cevdet birkaç dolar için 12 saat çalıştı. → Джевдет темиçе доллар валли 12 сехет ĕçлерĕ. :: Другая возможность: Джевдет темиçе долларшăн 12 сехет ĕçлерĕ. За несколько долларов Джевдет проработал 12 часов. - nom + валли. Здесь больше был бы уместен вариант долларшăн.
için - пирки (из-за)[edit]
И в чувашском, и в турецком яз. с управляет основным падежом имен и родительным пад. личных местоимений. Также можно перевести через послелог пула (смысл не поменяется).
- (tr) Yağmur için sokağa çıkamadım. → Çумăр пирки урама тухаймарăм. :: Из-за дождя я не смогла выйти на улицу.
için - пула (из-за)[edit]
Послелог için в сочетании с именем действия на –mak(-mek) (инфинитив) служит для передачи обстоятельства цели. На чувашский яз. послелог никак не переводится, выражается только конструкцией инфинитива.
- (tr) Aziz’i görmek için geldik. → Азиза курма килтĕмĕр. :: Мы пришли, чтобы увидеть Азиза.
beri - вара (с)[edit]
И в тур. и в чув. яз. управляет исходным падежом.
- (tr) Sabahtan beri oynuyorduk. → Иртен вара выляттăмăр. :: Мы играли с утра.
Compte: matèria de discussió
- (tr) Çoktan beri. → Нумайранпа. :: -tan beri > -ранпа
Также конструкцию –dan beri на чувашский можно перевести через деепричастие –нăранпа(-нĕренпе). Иртенпе выляттăмăр. (смысл остается тем же). Ne zamandan beri buradasın? – Хăçантан вара эсĕ кунта? Либо хăçантанпа эсĕ кунта?
gibi - пек, евĕр, евĕрлĕ (как, будто, словно)[edit]
И в том, и в другом языке управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.
- (tr) Buz gibi soğuk. → Пăр пек сивĕ. :: Холдный как лёд. - nom
- (tr) Onun gibi yap. → Ун пек ту. :: Делай, как он. - gen
kadar[edit]
Послелог kadar имеет несколько значений и в зависимости от этого может по-разному переводится на чувашский язык.
(Ч)ЧЕН: Указывает на определенный промежуток времени и здесь он управляет дательным падежом.
- (tr) Onu akşama kadar bekledik. → Ăна каçчен кĕтрĕмĕр. :: Мы ждали его ДО вечера.
чухлĕ
- (tr) Onun kadar yap. → Ун чухлĕ ту. :: Сделай столько, сколько сделает (сдедал) он. - gen
- (tr) Lena kadar yap. → Лена чухлĕ ту. :: nom
Здесь немного затруднительно перевести на чувашский через послелог. Можно перевести только с помощью существительного пысăкăш (размером).
- (tr) Elma kadar bir şey. → Пан улми пысăкăш пĕр япала. :: Размером с яблоко.
num n kadar num + (adj +) n + kadar = num + (adj +) n + яхăн
- (tr) Beş kilo kadar. → Пилĕк кило яхăн. :: Около 5 килограмм. - И в чувашском и в турецком управляет основным и дательным падежом.
göre - кура (по, судя по, согласно, смотря по)[edit]
В обоих языках управляет дательным падежом.
- (tr) Onun fikrine göre... → Унăн шухăшне кура... :: По его мнению...
- (tr) Havasına göre. → Çанталăка кура. :: Смотря по погоде, смотря по тому, какая будет погода.
- (tr) Yorganına göre ayağını uzat. → Тÿшеккÿне кура уруна тăс. :: (Пословица) – По одёжке протягивай ножки.
doğru - патне (к, по направлению к…)[edit]
В турецком яз. он управляет дательным падежом, а в чувашском – основным.
- (tr) Köprüye doğru gidiyoruz. → Кĕпер патне каятпăр. :: Мы идем к мосту.
başka - пуçне (кроме)[edit]
- (tr) Benden başka → мансăр пуçне :: кроме меня.
Изафет[edit]
- (tr) Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. → Армян Советлӑ Социализмла Республики.
- (tr) Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti. → Российӑ Советлӑ Федератциллӗ Социализмла Республики.
- (tr) Çuvaşistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. → Чăваш Автономлă Совет Социаллă Республики.
Subordinate clauses[edit]
Other[edit]
- (tr) Ben sadece bunu söylemek isterdim. → Эпӗ ҫакна кӑна каласшӑнччӗ.
- (tr) Ben çocuk iken öğrenmeye çok seviyordum. → Эпӗ ача чухне вĕренме питĕ юрататтам.
- (tr) Ben orada iken yağmur yağmaya başladı. → Эпӗ унта чухне ҫумӑр ҫума пуҫларĕ.
- (tr) Sen hastanedeyken ben Moskovaya gidip geldim. → Эсӗ больницӑра чухне эпĕ Мускава кайса килтĕм.
- (tr) Anna müdürken okulda çocuk çoktu. → Анна директор чухне шкулта ача нумайччӗ.
- (tr) Hava sıcakken biz her zaman Volga yanına gidiyorduk. → Ҫанталӑк шăрăх чухне эпир ялан Атăл хӗррине каяттăмăр.
- (tr) Ben köydeyken anneme çok yardım ettim. → Эпӗ ялта чухне аннеме нумай пулӑшрăм.
