Breton and French

Istor - History

• 12 Mae 2009 : Apertium-br-fr 0.1 (embannet - released).
• 04 Ebrel 2010 : Apertium-br-fr 0.2 (embannet - released).
• 17 Kerzu 2010 : Apertium-br-fr 0.3 (embannet - released).
• 07 C'hwevrer 2011 : Apertium-br-fr 0.4 (embannet - released).

Stadegoù - Stats

• Here are some stats comparing new versions versus older ones / Stadegoù a verk araokadennoù pep stumm

Klokted/Coverage
Stumm/Version	Wikipedia	Bremaik
0.1	84%	85%
0.2	87%	90%
0.3	88%	-
0.4	89%	-
0.5	89,4%	92,5 %
Muzulioù goude embann/Post-edition metrics
Stumm/Version	WER	PER
0.1	41%	23%
0.2	38%	22%
0.3	-	-
0.4	-	-

Da renkañ - To be fixed

A bep seurt

• nemet
• an holl
• Re/Ar re
• en ur (rannig verb)
• kudenn ar c'hemmadur a fat er verb gallout
  • gallout --> n'hall ket
• rener degaset goude ar verb displeget en 3de gour unan
  • Disadorn e c'hoario skipailh Breizh. : Samedi il jouera l'équipe de la Bretagne. --> Samedi jouera l'équipe de Bretagne. / Samedi l'équipe de Bretagne jouera
• diforc'hañ il y a / est (zo, vez)
  • Digeriñ a reomp pa vez tud.: Nous ouvrons quand il est des gens. --> Nous ouvrons quand il y a des gens.
• zo troet est (unan) e plas sont (liester) pa vez etre ur rener lies hag ur strollad ak +ag
  • Ar Vretoned zo tud kreñv-> Les Bretons est des gens forts
  • Ar Vretoned zo kreñv -> Les Bretons sont forts
• derez uhelañ an anv-gwan o tont goude ur strollad anv
  • kentel vrezhoneg vrasañ ar bed : La leçon de breton grand du monde --> La plus grande leçon de breton du monde
• Da
  • da dad : ton père/à père
• koad

Kudennoù diforc'hañ gerioù

• Kudennoù diforc'hañ Brec'h (kumun), brec'h (ezel), brec'h (vaksin)
• Kudenn ar ger gwir : droit/vrai/véritable
• tost : presque/banc de rameur
• Gwerc'h : anv kumun/ag vierge
• diforc'hañ kendalc'h verb diouzh an ak.
  • ar stummerezh dibaouez dre-vras a gendalc’h d’ober berzh.
• Kudenn Kel/keloù/keleier
• Krog : croc / commencé
  • Krog eo Virginie gant he labour. : Croc est Virginie avec son travail. e plas Virginie a commencé son travail.
• gouel : fête / gouel
  • Gouel ar skol : La voile de l'école --> La fête de l'école
• displegañ : déplier / expliquer
  • Displegañ sistem pedagogel Diwan. : Déplier le système pédagogique de Diwan. (r28544) --> Expliquer le système pédagogique de Diwan
• Pezh (rag. am.) / pezh (anv kadarn). Evit ar poent eo bet graet an dibab mirout pezh evel rag.am. hepken
• Kad/gad. Tennañ ur c'had : tirer un combat/tirer un lièvre

Skraboù

• Kudenn ar skrab a erlec'h ar rannig verb pe dirak ur stumm nac'h krennet
  • me 'gred
  • ne'm boa

Kudennoù diforc'hañ gerioù yezhadurel

• e rannig/raganv/araogenn stumm-verb/anv-kadarn
  • e vi : son oeuf/tu seras
  • e live : son niveau/il peignait
  • e kavan : dans corneille/je trouve
• traoù a vank : chose à banque/chose qui manque

Elfennoù rannyezhel

• ouzhpennañ monet ha donet
• ouzhpennañ goût : krouiñ ur patrom dezhañ e-unan ?

Troiennoù

• memes/hevelep + ha
  • evit mirout ar memes salioù ha warlene : Pour garder le même salles et l'année dernière --> Pour garder les mêmes salles que l'année dernière
  • evit mirout an hevelep salioù ha warlene : Pour garder tel salles et l’année dernière --> Pour garder les mêmes salles que l'année dernière
• Tremen + niver, plus de/passage
  • Tremen 8000 bugel : passage 8000 enfants --> plus de 8000 enfants
• Eus + deiziad ... da + deiziad : du ... le --> du ... au
  • eus al Lun 31 a viz Mae d'ar Sadorn 5 a viz Even : Du lundi 31 mai le samedi 5 juin --> Du lundi 31 mai au samedi 5 juin
• Trugarez da (Merci de) / Trugarez da (Merci à)

Trugarez da + vb : Merci de / Trugarez da + tra all : Merci à

• • Trugarez da Francis evit e labour. : Merci de Francis pour son travail. --> Merci à Francis pour son travail.

Dibersonel ha stumm gouzañv

• Prenet ez eus bet ur c'hamera : Il a été acheté une caméra --> on a acheté une caméra
• Sinet ez eus bet ur gevrat gant an embregerezh : Il a été signé un contrat avec l'entreprise --> on a signé un contrat avec l'entreprise
• Gwelet e vo petra ober. : Voir il sera faire quoi. --> On verra quoi faire.

Berradurioù

• d.l.e. : c.l.Son --> c.a.d.
• An Ao. Dug : Le M. Dug --> M. Dug (Aotrou Dug koulz ha Ao. Dug zo troet mat)

Gerioù da ouzhpennañ

• kuzul-skoazell : Le conseil-d'aide --> comité de soutien
• Gwerzh diouzh ar c'hresk : Vente de la croissance --> Vente aux enchères
• Arzour --> Artiste
• Prizachour --> Expert
• Laziad --> période (?)

Gwellaennoù ar Stumm 0.3

• Klokaet ar c'heriaoueg anavezet
  • Ouzhpennet anvioù annezidi (broioù, kêrioù)
  • Ouzhpennet un toullad anvioù divoutin (anvioù-bihan, anvioù-familh, anvioù merkoù kenwerzhel)
  • Ouzhpennet adstummoù rannyezhel
• Merañ stummoù rannyezhel an anvioù tud a echu en -er > -our : brezhoneger/brezhonegour
• Merañ adstummoù ma (m', ma'z), en troiennoù stagell isurzhiañ evel abaoe ma, abaoe m', abaoe ma'z eo
• Reolennoù pishoc'h evit diforc'hañ e rannig-verb, e raganv-perc'hennañ hag e raganv, da skouer :
  • e oan : j'étais
  • e oan : son agneau
  • e oan : dans agneau
  • Anavezout ar raganv "e" dirak un anv-lec'h.
• Renkañ kudennoù skraboù en droidigezh c'hallek dirak ar vogalennoù : je ai --> j'ai
• Reolennoù pishoc'h evit diforc'hañ etre bevañ anv-verb (vivre) ha bevañ derez uhelañ an ag bev (le plus vivant)
• Reolennoù pishoc'h evit diforc'hañ an anv gall (broadelezh) diouzh stummoù ar verb gallout
  • ar mod ma c'hall : le mode si français --> la manière dont il peut
• Renket kudennoù diwar-benn kenglotadur gour ar verboù e galleg evit treiñ zo, en heuliad Rener + zo + ak, da skouer :
  • te zo ur c'habiten : tu est un capitaine --> tu es un capitaine
• merañ gwelloc'h treuzkas ar stumm verb zo etre être hag il y a e galleg.
  • Labour zo : il est travail/il y a travail
• Diforc'hañ gwelloc'h etre peu ha morceau e troidigezh tamm(ig) en heuliadoù "gm a + tamm(ig) + ag". --> un tamm dic'hortoz : un peu inattendu/un morceau inattendu.
• Merañ gwelloc'h ar rannig-verb "en ur" : en ur vont > enmarchant.

Gwellaennoù ar Stumm 0.4

• Klokaet eo bet ar c'heriaoueg anavezet war tachenn ar vuhez pemdez (binvioù, sportoù, dilhad, loened, plant, korf an den...); ouzhpenn 1000 termen nevez anavezet.
• Ouzhpennet anvioù-bihan paotred ha merc'hed hag anvioù divoutin all (anvioù-familh, anvioù kevredigezhioù, embregerezhioù)
• Merañ stummoù verb rannyezhel a echu en -a e trede gour unan ar verboù a echu en -out pe -añ. Evel "bernout", ne verna ket pe "kanañ", me a gana.
• Anavezout stummoù verb krennet implijet stank evel 'po (live yezh komzet).
• Anavezout stummoù krennet implijet stank araogennoù zo evel 'barzh, 'baoe (live yezh komzet).
• Anavezout stummoù lies rannyezhel dibar en -izion/-izhion e gerioù zo (labourizion, mitizhion).
• Reizhet ha klokaet paradigmoù deverañ gerioù zo e galleg hag e brezhoneg.
• Ouzhpennet paradigmoù deverañ nevez ret evit gerioù zo, evel evit an ak. benel a sav o liester e -ed pe -on; da sk. : naer --> naered/naeron.
• Lamet kuit paradigmoù diezhomm.
• Reizhet paradigm deverañ un toullad gerioù renket dindan paradigmoù na oant ket evito.
• Merañ an anvioù-kadarn lies a echu en -où hag a verk traoù a ya daou-ha-daou, goude ar ger-mell amresis. Da skouer : Ul lunedoù : une paire de lunettes.
• Merañ gwelloc'h stummoù emober er verboù galleg pa vez graet gant implijoù kreñv pe implijoù gwan ar verboù e brezhoneg : sevel a ran ar berchenn/je lève la perche; sevel a ran/je me lève.
• Diforc'hañ gwelloc'h etre ar stumm verb ran eus ober hag an anv-kadarn ran (glesker)
• Gwellaat troidigezh ar ger ken en heuliadoù ak + ken + ag --> ul labour ken pouezus/un travail tellement important.
• Reolenn evit anavezout ar ger perc'hennañ e dirak stumm kemmet an anvioù daou : e zivaskell, e zivskoaz... Ne oa ket anavezet ar stumm peogwir ne oa kemmadur ebet en unander : askell, skoaz...
• Ouzhpennet ur reolenn evit anavezout stummoù kemmet an anvioù daou el liester.
• Ouzhpennet reolennoù evit gwellaat an eskemm pennlizherennoù/lizherennoù munut pa vez ezhomm da eilpennañ urzh ar frazennoù etre ar stumm brezhoneg orin hag an droidigezh c'hallek. da sk. : E Karaez emaon > je suis A Carhaix > Je suis à Carhaix
• Renkañ kudennoù anavezout ar rener ha lakaat ar verb da genglotañ en heuliadoù raganv gour + rannig-verb + verb (3u.) : te a lenn/tu lis
• Anavezout ar skrab e-lec'h ar rannig-verb dirak ur verb : me a lenn/me 'lenn : je lis.
• Diforc'hañ gwelloc'h etre alan hag Alan.
• Plediñ gant an heuliadoù "ger-perc'hennañ + niver" : hon-daou, ho-taou, o-daou.

Gwellaennoù ar Stumm 0.5

• Klokaet ar c'heriaoueg
• Difaziet patromoù
  • Reizhet patromoù lodennoù ar c'horf (glin, bronn, gar...) da anavezout mat al liester daou-/div- hag ar c'hemmadur deroù ger.
• Ouzhpennet anvioù divoutin nevez
• Merañ fatadur er g deroù ger;
  • gouiziegezh --> ar ouiziegezh
  • gouestl --> a ouestl
  • gouelañ --> eñ a ouel
• Diforc'hañ etre ak. ha v. goude gallout
• Ouzhpennet stummoù rannyezhel, adstummoù ha stummoù krennet poblek (mechañs, michañs --> emichañs, Trug, Trug' --> Trugarez...)
• Diforc'hañ dle ha dleout goude ma. Ma dle/ma tle.
• Diforc'hañ gwelloc'h etre pal (benveg da doullañ) ha pal (mennad, tra a venner ober).

Gwellaennoù ar Stumm 0.6

• Difaziañ patrom buoc'h --> saout
• Ouzhpennañ ur reolenn da ziforc'h etre un ag. hag hag un ak. en un heuliad gm. + ag./ak. + ag. (ar ger diwezhañ)
• Renkañ fazioù en anvioù-kadarn kenaozet zo (poull-neuial, porzh-houarn...)
• Diforc'hañ gwelloc'h etre e rannig-verb hag e raganv perc'hennañ dirak vez (stumm eus bezañ pe stumm kemment ar gerioù bez/mez) --> digor e vez d'an dud : ouvert est aux gens/ouvert son gland est aux gens
• Diforc'hañ gwelloc'h etre gell stumm verb eus gellout ha gell anv al liv goude e. --> e c'hell bout, il peut être/son marron être
• Diforc'hañ gwelloc'h etre e araogenn(e-barzh), e raganv gour hag e rannig-verb dirak dleout --> e tle (il doit)

e vpart : provoca mutaciones mixtas como aqui d --> t

• Gwellaat reolenn genel ar stummoù mon, ton, son/ma, ta, sa e galleg.
• Diforc'hañ gwelloc'h etre pal (benveg labour) ha pal (tra a vuker) dirak un anv-gwan a gemm : pal pennañ/pal bennañ
• Diforc'hañ gwelloc'h implij o (raganv gour ha rannig-verb) goude e(n) pa vez amjestregezh : en o framm.
• dibab ar verb goude "ar pezh a" pa vez amjestregezh etre ur verb hag un ak. : ar pezh a vank
• lemel an amjestregezh etre ar verb hag an araogenn "a" goude "ez" : ez a = mont a ra.

Darempred - Contact

• Francis
• Fulup
• Guillaumebzh

Gwelet ivez / See also

• /Regression tests
• /Pending tests

Lennadennoù all / Further reading

• Tyers, F. M. (2010) "An treiñ emgefreek diazezet war reolennoù evit treiñ ar brezhoneg e galleg". Hor Yezh 262 (Mezheven 2010) pp. 27--39
• Tyers, F. M. (2010) "Rule-based Breton to French machine translation". Proceedings of the 14th Annual Conference of the European Association of Machine Translation, EAMT10 pp. 174--181