Difference between revisions of "Chuvash and Turkish/Pending tests"

From Apertium
Jump to navigation Jump to search
 
(121 intermediate revisions by 4 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{TOCD}}

==Существительное==

===Падежи===

===Инемительный===

===Родительный===

===Пару падеж===

===Местный===

===Исходный===

===Творительный===

===Аллатив===

===Прпичинно-целевой===

===Лишительный===

* {{test|tr|Kalemsiz küçük kız.|Каламҫӑр хӗр ача.}}
* {{test|tr|Kalemsiz yazıyorum.|Каламҫӑр ҫыратӑп.}}
* {{test|tr|Kalemsizler.|Каламҫӑррисем.}}

==Pronouns==
==Pronouns==
====Personal====
====Personal====

* {{test|tr|Ben|эпӗ|I}}
* {{test|tr|Sen|эсӗ|You}}
* {{test|tr|O|вӑл|He, She, It}}
* {{test|tr|Biz|эпир|We}}
* {{test|tr|Siz|эcир|You}}
* {{test|tr|Onlar|вӗceм|They}}


====Interrogatives====
====Interrogatives====
* {{test|tr|nerde|ӑҫтa|where}}
* {{test|tr|ne|мӗскер.|what}}
* {{test|tr|ne|мӗскeр|what}}
* {{test|tr|ne tür|мӗнле.|what sort}}

* {{test|tr|ne tür|мӗнлe|what sort}}
* {{test|tr|neden|мӗншӗн|why}}
* {{test|tr|kim|кaм|who}}


====Принадлежность====
====Принадлежность====
* {{test|tr|benim|мaнӑн|my}}
* {{test|tr|senin|caнӑн|your}}
* {{test|tr|onun|унӑн|his}}
* {{test|tr|bizim|пирӗн|our}}
* {{test|tr|sizin|cирӗн|your}}
* {{test|tr|onların|вӗceн|their}}


* {{test|tr|onun çocukları| унӑн ачисем|его дети}}
* {{test|tr|Onun çocukları.|Ун ачисем|его дети}}
* {{test|tr|onların çocuğu|вӗceн ачи|их ребёнок}}
* {{test|tr|Onların çocuğu.|Вӗсен ачи|их ребёнок}}
* {{test|tr|onların çocukları|вӗceн ачисем|их дети}}
* {{test|tr|Onların çocukları.|Вӗсен ачисем|их дети}}
* {{test|tr|onun güzel çocukları|унăн хитре ачисем|его красивые дети}}
* {{test|tr|Onun güzel çocukları.|Ун илемлӗ ачисем|его красивые дети}}
* {{test|tr|onların güzel çocuğu|вĕсен хитре ачи|их красивый ребёнок}}
* {{test|tr|Onların güzel çocuğu.|Вӗсен илемлӗ ачи|их красивый ребёнок}}
* {{test|tr|onların güzel çocukları|вĕсен хитре ачисем|их красивые дети}}
* {{test|tr|Onların güzel çocukları.|Вӗсен илемлӗ ачисем|их красивые дети}}
* {{test|tr|onun çok güzel çocukları|унăн питĕ хитре ачисем|его очень красивые дети}}
* {{test|tr|Onun çok güzel çocukları.|Ун питӗ илемлӗ ачисем|его очень красивые дети}}
* {{test|tr|onların çok güzel çocuğu|вĕсен питĕ хитре ачи|их очень красивый ребёнок}}
* {{test|tr|Onların çok güzel çocuğu.|Вӗсен питӗ илемлӗ ачи|их очень красивый ребёнок}}
* {{test|tr|onların çok güzel çocukları|вĕсен питĕ хитре ачисем|их очень красивые детей}}
* {{test|tr|Onların çok güzel çocukları.|Вӗсен питӗ илемлӗ ачисем|их очень красивые детей}}
* {{test|tr|onun güzel ve uzun boylu çocukları|унăн хитре те çӳллĕ ачисем|его красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|Onun güzel ve uzun boylu çocukları.|Ун илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|его красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|onların güzel ve uzun boylu çocuğu|вĕсен хитре те çӳллĕ ачи|их красивый и высокий ребёнок}}
* {{test|tr|Onların güzel ve uzun boylu çocuğu.|Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачи|их красивый и высокий ребёнок}}
* {{test|tr|onların güzel ve uzun boylu çocukları|вĕсен хитре те çӳллĕ ачисем|их красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|Onların güzel ve uzun boylu çocukları.|Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|их красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|onun çok güzel ve uzun boylu çocukları|унăн питĕ хитре те çӳллĕ ачисем|его очень красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|Onun çok güzel ve uzun boylu çocukları.|Ун питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|его очень красивые и высокие дети}}
* {{test|tr|onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu|вĕсен питĕ хитре те çӳллĕ ачи|их очень красивый и высокий ребёнок}}
* {{test|tr|Onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu.|Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачи|их очень красивый и высокий ребёнок}}
* {{test|tr|onların çok güzel ve uzun boylu çocukları|вĕсен питĕ хитре те çӳллĕ ачисем|их красивые и высокие детей}}
* {{test|tr|Onların çok güzel ve uzun boylu çocukları.|Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем|их красивые и высокие детей}}


====Demonstrations====
====Demonstratives====

* {{test|tr|bu|ку|this}}
* {{test|tr|şu|çaк, çaкӑ|that}}
* {{test|tr|O|Ҫав.|That one}}
* {{test|tr|o|çaв, çaвӑ|that one}}
* {{test|tr|Ordaki.|Ҫавӑнти|that one at some distance}}
* {{test|tr|ordaki|çaвӑнти|that one at some distance}}
* {{test|tr|Bu bir kitap.|Ҫак кӗнеке.|This is a book}}
* {{test|tr|Bu bir kitap|çaк кӗнeкe|This is a book}}


==Прилагательные==
==Прилагательные==

* {{test|tr|sarı çiçek|caрӑ чeчeк|yellow flower}}
* {{test|tr|uzun kız|çӳллӗ хӗр|a tall girl}}
* {{test|tr|Uzun kız.|Ҫӳллӗ хӗр.|A tall girl}}
* {{test|tr|taş köprü|чул кӗпeр|stone bridge}}
* {{test|tr|Taş köprü.|Чул кӗпер.|Stone bridge}}

* {{test|tr|beyaz yumurta|шурӑ çӑмaртa|a white egg}}


====Comparatives====
====Comparatives====

* {{test|tr|daha ağır|йывӑртaрaх|heavier}}
* {{test|tr|daha kötü|нaчaртaрaх|worse}}
* {{test|tr|Daha kötü.|Начартарах.|Worse}}
* {{test|tr|daha iyi|aвaнтaрaх|better}}
* {{test|tr|Daha iyi.|Авантарах.|Better}}

* {{test|tr|daha pahalı|хaклӑрaх|more expensive}}


====Superlatives====
====Superlatives====
* {{test|tr|en keskin|чи çивӗч|very sharp, sharpest}}
* {{test|tr|En keskin.|Чи ҫивӗч.|Very sharp, sharpest}}
* {{test|tr|en iyi|чи лaйӑх|best}}
* {{test|tr|En güzel.|Чи илемлӗ.|Most beautiful}}
* {{test|tr|en güzel|чи илeмлӗ|most beautiful}}


==Adverbs==
==Adverbs==
* {{test|tr|son zamanlarda|пaçӑp|recently}}
* {{test|tr|Son zamanlarda.|Паҫӑp.|recently}}
* {{test|tr|aniden|cacapтӑк|suddenly}}
* {{test|tr|Aniden.|Сасаpтӑк.|suddenly}}
* {{test|tr|eskiden|aвaл|formerly}}
* {{test|tr|Eskiden.|Авал.|formerly}}
* {{test|tr|her zaman|ялaн|always}}
* {{test|tr|Her zaman.|Ялан|always}}
* {{test|tr|devamlı olarak|пӗpмaй|continually}}
* {{test|tr|Devamlı olarak.|Пӗpмай.|continually}}
* {{test|tr|bu günlerde|çак кунсенче|nowadays}}
* {{test|tr|Bu günlerde.|Ҫак кунсенче.|nowadays}}
* {{test|tr|taraf, yan|ен|side}}
* {{test|tr|Taraf.|Ен.|side}}
* {{test|tr|-e doğru|пaтне(лле)|direction, towards}}
* {{test|tr|Yan|Ен.|side}}
* {{test|tr|içinde|ӑшӗнче|interior, inside}}
* {{test|tr|-e doğru|патне(лле)|direction, towards}}
* {{test|tr|Içinde|Ӑшӗнче.|interior, inside}}
* {{test|tr|kitaplıktaki kitapın yeri|? кӗнeкe вырӑнӗ|place the book in the book case}}
* {{test|tr|Kitaplıktaki kitapın yeri|? кӗнeкe вырӑнӗ|place the book in the book case}}
* {{test|tr|-e rağmen|пyлин тe|although}}
* {{test|tr|çünkü|мӗншӗн тeceн|because}}
* {{test|tr|-e rağmen|Пyлин тe|although}}
* {{test|tr|ne … ne|ни ... ни|neither ... nor}}
* {{test|tr|Çünkü|мӗншӗн тесен.|because}}
* {{test|tr|-da, -de|тaтa, -тa/-тe|too, also}}
* {{test|tr|Ne … ne|ни ... ни|neither ... nor}}
* {{test|tr|hem Rusça, hem Çuvaşca|выpӑcла тa, чӑвaшла тa|Both Russian, Chuvash and}}
* {{test|tr|-da, -de|тата, -та/-тe|too, also}}
* {{test|tr|Hem Rusça, hem Çuvaşca.|Выpӑсла та, чӑвашла та.|Both Russian and Chuvash, i rus i txuvaix}}


==Numerals==
==Numerals==
* {{test|tr|yirmi masa|çирĕм сӗтел|twenty tables}}
* {{test|tr|Yirmi masa.|Ҫирӗм сӗтел.|Twenty tables}}
* {{test|tr|bir çok adam|нумай ҫын|many man}}
* {{test|tr|Bir çok adam.|Нумай ҫын.|Many men}}
* {{test|tr|beş ev|пилӗк пӳрт|five houses}}
* {{test|tr|Beş ev.|Пилӗк пӳрт.|Five houses}}


* {{test|tr|beş tane anahtar|пилĕк уҫӑ|tane}}
* {{test|tr|Beş tane anahtar.|Пилӗк уҫӑ.|tane}}
* {{test|tr|sekiz tane mendil|сакăр сӑмса тутри|tane}}
* {{test|tr|Sekiz tane mendil.|Сакӑр сӑмса тутри.|tane}}
* {{test|tr|elli baş sığır|аллă пуç ĕне|baş}}
* {{test|tr|Elli baş sığır.|Аллӑ пуҫ ӗне.|baş}}
* {{test|tr|yüz baş koyun|çĕр пуç сурăх|baş}}
* {{test|tr|Yüz baş koyun.|Ҫӗр пуҫ сурӑх.|baş}}


* {{test|tr|üçte bir|???|частица}}
* {{test|tr|Üçte bir.|???|частица}}
* {{test|tr|yedide dört|???|частица}}
* {{test|tr|Yedide dört.|???|частица}}
* {{test|tr|yüzde yirmi beş|???|частица}}
* {{test|tr|Yüzde yirmi beş.|Ҫирӗм пилӗк процент.|частица}}
* {{test|tr|yüzde yüz|???|частица}}
* {{test|tr|Yüzde yüz.|Ҫӗр процент.|Частица}}


* {{test|tr|on buçuk kilometre|вунă километр çурă|buçuk}}
* {{test|tr|On buçuk kilometre.|Вунӑ километр ҫурӑ.|buçuk}}


* {{test|tr|Ben evde yalnız oturuyorum.|Эпӗ килте пӗччен ларатӑп.|I am sitting alone at home.}}

* {{test|tr|Ben evde yalnız oturuyorum.|Эпĕ килте пĕччен ларатăп.|I am sitting alone at home.}}


==Вопросы==
==Вопросы==
* {{test|tr|Bugün bana gelecek misin?|Эсĕ паян ман пата килетĕн-и?|}}
* {{test|tr|Bugün bana gelecek misin?|Эсӗ паян ман пата килетӗн-и?|}}


==Глаголы==
==Глаголы==


===""to be""===
===""to be""===
* {{test|tr|Evdeyim.|???|I am at home}}
* {{test|tr|Evdeyim.|Эпӗ килте.|I am at home}}
* {{test|tr|Türküm.|???|I am Turkish}}
* {{test|tr|Türküm.|Эпӗ турккӑ.|I am Turkish}}
* {{test|tr|Hazırım.|???|I am ready}}
* {{test|tr|Hazırım.|Эпӗ хатӗр.|I am ready}}
* {{test|tr|Evde idim.|???|I was at home}}
* {{test|tr|Evde idim.|Эпӗ килтеччӗ.|I was at home}}
* {{test|tr|Evdeydim.|???|I was at home}}
* {{test|tr|Evdeydim.|Эпӗ килтеччӗ.|I was at home}}
* {{test|tr|Türk idi.|???|I was Turkish}}
* {{test|tr|Türk idi.|Вӑл турккӑччӗ.|I was Turkish}}
* {{test|tr|Türktüm.|???|I was Turkish}}
* {{test|tr|Türktüm.|Эпӗ турккӑччӗ.|I was Turkish}}
* {{test|tr|Evde isem.|???|If I am at home}}
* {{test|tr|Evde isem.|Эпӗ килте пулсан.|If I am at home}}
* {{test|tr|Evdeysem.|???|If I am at home}}
* {{test|tr|Evdeysem.|Эпӗ килте пулсан.|If I am at home}}
* {{test|tr|Türk ise.|???|If he is Turkish}}
* {{test|tr|Türk ise.|Вӑл турккӑ пулсан.|If he is Turkish}}
* {{test|tr|Türkse.|???|If he is Turkish}}
* {{test|tr|Türkse.|Вӑл турккӑ пулсан.|If he is Turkish}}
* {{test|tr|Evde idiysem.|???|If I was at home}}
* {{test|tr|Evde idiysem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|If I was at home}}
* {{test|tr|Evdeydimse.|???|If I was at home}}
* {{test|tr|Evdeydimse.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|If I was at home}}
* {{test|tr|Türk idiyse.|???|If he was Turkish}}
* {{test|tr|Türk idiyse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|If he was Turkish}}
* {{test|tr|Türktüyse.|???|If he was Turkish}}
* {{test|tr|Türktüyse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|If he was Turkish}}
* {{test|tr|Evde imişim.|???|I am said to be at home}}
* {{test|tr|Evde imişim.|Эпӗ килте пулнӑ.|I am said to be at home}}
* {{test|tr|Evdeymişim.|???|I am said to be at home}}
* {{test|tr|Evdeymişim.|Эпӗ килте пулнӑ.|I am said to be at home}}
* {{test|tr|Türk imiş.|???|He is said to be Turkish}}
* {{test|tr|Türk ümüş.|Вӑл турккӑ пулнӑ.|He is said to be Turkish}}
* {{test|tr|Türkmüş.|???|He is said to be Turkish}}
* {{test|tr|Türkmüş.|Вӑл турккӑ пулнӑ.|He is said to be Turkish}}
* {{test|tr|Evde imişsem.|???|I gather that if I am at home}}
* {{test|tr|Evde imişsem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|I gather that if I am at home}}
* {{test|tr|Evdeymişsem.|???|I gather that if I am at home}}
* {{test|tr|Evdeymişsem.|Эпӗ килте пулнӑ пулсан.|I gather that if I am at home}}
* {{test|tr|Türk imişse.|???|He gathers that if he is Turkish}}
* {{test|tr|Türk imişse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|He gathers that if he is Turkish}}
* {{test|tr|Türkmüşse.|???|He gathers that if he is Turkish}}
* {{test|tr|Türkmüşse.|Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан.|He gathers that if he is Turkish}}


====Negative====
====Negative====
* {{test|tr|Evde değilim.|???|I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değilim.|Эпӗ килте мар.|I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değildim.|???|I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değildim.|Эпӗ килте марччӗ.|I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değil idim.|???|I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değil idim.|Эпӗ килте марччӗ.|I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değilsem.|???|If I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değilsem.|Эпӗ килте пулмасан.Эпӗ килте мар пулсан.|If I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değil isem.|???|If I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değil isem.|.Эпӗ килте мар пулсан.|If I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değildiysem.|???|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değildiysem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değildimse.|???|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değildimse.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değil idiysem.|???|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değil idiysem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан.|If I was not at home}}
* {{test|tr|Evde değilmişim.|???|If I was said not to be at home}}
* {{test|tr|Evde değilmişim.|Эпӗ килте пулман.|If I was said not to be at home}}
* {{test|tr|Evde değil imişim.|???|If I was said not to be at home}}
* {{test|tr|Evde değil imişim.|Эпӗ килте пулман.|If I was said not to be at home}}
* {{test|tr|Evde değilmişsem.|???|I gather that if I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değilmişsem.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан.|I gather that if I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değil imişseim.|???|I gather that if I am not at home}}
* {{test|tr|Evde değil imişseim.|Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан.|I gather that if I am not at home}}


* {{test|tr|bugün değil, dün geldi.|???|He came yesterday, not today}}
* {{test|tr|bugün değil, dün geldi.|Вӑл паян мар, ӗнер килчӗ.|He came yesterday, not today}}


====Interrogative====
====Interrogative====
* {{test|tr|Evde mi idim?|???|Was I at home?}}
* {{test|tr|Evde miyim?|Эпӗ килте-и?|Am I at home?}}
* {{test|tr|Evde miydim?|???|Was I at home?}}
* {{test|tr|Türk müyüm?|Эпӗ турккӑ-и?|Am I Turkish?}}
* {{test|tr|Evde mi idim?|Эпӗ килтеччӗ-и?|Was I at home?}}
* {{test|tr|Evde miydim?|Эпӗ килтеччӗ-и?|Was I at home?}}


====Negative interrogative====
=====Negative interrogative=====
* {{test|tr|Evde değil mi idim?|???|Was I not at home?}}
* {{test|tr|Evde değil mi idim?|Эпӗ килте марччӗ-и?|Was I not at home?}}
* {{test|tr|Evde değil miydim?|???|Was I not at home?}}
* {{test|tr|Evde değil miydim?|Эпӗ килте марччӗ-и?|Was I not at home?}}


===""the regular verb""===
===""the regular verb""===


* {{test|tr|Alıyordum.|Илеттӗм.|I was taking}}
* {{test|tr|Almıştım.|Илсеттӗм.|I had took already (for that moment).}}
* {{test|tr|Alıyorsam.|Эпӗ илсен.|If I am taking}}
* {{test|tr|Alıyor idiysem.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I was taking}}
* {{test|tr|Alıyorduysam.|Эпӗ илеттӗм пулсан.|If I was taking}}
* {{test|tr|Alıyordumsa.|Эпӗ илеттӗм пулсан.|If I was taking}}
* {{test|tr|Alıyormuşum.|Эпӗ илкеленӗ.|I am said to be taking}}
* {{test|tr|Alıyor imişsem.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I am said to be taking}}
* {{test|tr|Alıyormuşsam.|Эпӗ илкеленӗ пулсан.|If I am said to be taking}}


====Present II====
<!--
Basit Zamanlı Fiiller(простые времена глаголов)
образование простых времен глаголов:глагол(корень или основа)+аффикс времени или наклонения+личный аффикс
Наприме:
Ben yaparım(yap+ar+ım)
Ben yapmalıyım(yap+malı+y+ım)
Например:
Yapıyor,yapacak,yapar,yaptı,yapmış,yapmalı,yapsa,yapa,yap


Haber(Bildirme)Kıpleri(глаголы изъявительного наклонения)
В турецком языке пять времен изъявительного наклонения:
1.Настоящее продолженное время
2.Прошедшее категорическое(-di)
3.Будущее категорическое
4.Настоящее-будущее
5.Прошедшее субъективное время(-miş)


* {{test|tr|Gelmekteydim.|Килеттӗм.|I was coming}}
Şimdiki Zaman(Настоящее Продолженное Время)
Eskımek
tanımak
okumak
yürümek
sevmek
görmek
tamiretmek
kapatmak
açmak
yikamak
temizlemek
boyamak
ziyaretetmek
özlemek
aramak
gilmek
hatirlamak
unutmak
çagirmak
tebriketmek
beklemek
süpürmek
istemek
sulamak
anlamak
ıslamak
beklemek
çalışmak
gezmek
bulmak


====Future I====
Görülen(Bılınen,Belirtili,-Di'li)Geçmiş Zaman(Прошедшее категорическое время)

yazmak
* {{test|tr|Geleceğim.|Килӗп.|I shall come}}
bağırmak
* {{test|tr|Gelecek.|Килӗ.|He will come}}
anlamak
* {{test|tr|Gelecektir.|Килӗ.|He will come}}
tanıma
* {{test|tr|Gelecektim.|Килӗттӗм.|I was about to come}}
eskimek
* {{test|tr|Gelecektim.|Эпӗ килесшӗнччӗ.|I was about to come}}
gelmek
* {{test|tr|Gelecektim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I was about to come}}
bilmek
* {{test|tr|Geleceksem.|Эпӗ килсен.|If I am about to come}}
okumak
* {{test|tr|Gelecek idiysem.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}}
bulmak
* {{test|tr|Gelecektiysem.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}}
olmak
* {{test|tr|Gelecektimse.|Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан.|If I was about to come}}
yürümek
* {{test|tr|Gelecek imişim.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ.|I am said to be about to come}}
gülmek
* {{test|tr|Gelecekmişim.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ.|I am said to be about to come}}
gürmek
* {{test|tr|Gelecek imişsem.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан.|If I am said to be about to come}}
yapmak
* {{test|tr|Gelecekmişsem.|Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан.|If I am said to be about to come}}
çalışmak

seyretmek
====Future II====
gitmek

susmak
* {{test|tr|Kör olası.|...|May he become blind}}
korkmak

öpmek
====Aorist/Geniş zaman====
küsmek

-->
* {{test|tr|Yarın gelirım.|Ыран килетӗп.|I shall come tomorrow}}
* {{test|tr|Esma girer, oturur.|Эсма кӗрет, ларать.|Esma enters, sits}}
* {{test|tr|Olur mu?|Юрать-и?|Is it all right? (lit. 'does it happen?')}}
* {{test|tr|Olur.|Юрать.|All right}}
* {{test|tr|Olmaz.|Юрамасть.|Certainly not}}
* {{test|tr|Başka memleketlerde kazara ölürler; biz kazara yaşıyoruz.|...|In other countries they die by accident; we live by accident}}


* {{test|tr|Gelirdim.|Килӗттӗм.|I used to come}}
* {{test|tr|Gelirsem.|Эпӗ килсен.|If I come}}
* {{test|tr|Gelir idiysem.|Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан.|If I used to come}}
* {{test|tr|Gelirdiysem.|Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан.|If I used to come}}
* {{test|tr|Gelirmişim.|Эпӗ килсеччӗ.|I was said to come}}
* {{test|tr|Gelir imişsem.|...|If I was said to come}}
* {{test|tr|Gelirmişsem.|...|If I was said to come}}

====Miş-past====

* {{test|tr|Kar yağmiş.|Юр ҫунӑ.|Snow has fallen}}
* {{test|tr|Gelmiştir.|Вӑл килнӗ.|He came, has come}}
* {{test|tr|Şehre saat 10'da varmiştik, bürosuna saat 3'te gittik.|Эпир хулана 10 сехетре ҫитнӗччӗ, офисне 3 сехетре кайрӑмӑр.|We [had] arrived in the city at 10 and went to his office at 3}}

* {{test|tr|Gelmişim.|Эпӗ килнӗ.|I gather that I have come}}
* {{test|tr|Gelmiştir.|Вӑл килнӗ.|He came, has come}}
* {{test|tr|Gelmiştim.|Эпӗ килнӗччӗ.|I had come}}
* {{test|tr|Gelmişsem.|Эпӗ килнӗ пулсан.|If I have come}}
* {{test|tr|Gelmiş idiysem.|Эпӗ килсен.|If I had come}}
* {{test|tr|Gelmiş imişim.|...|I was said to have come}}
* {{test|tr|Gelmişmişim.|...|I was said to have come}}
* {{test|tr|Gelmiş imişsem.|...|If I was said to have come}}

====Necessitative====

* {{test|tr|Gelmeliyim.|Манӑн килмелле.|I ought to come}}
* {{test|tr|Gelmeli idim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I had to come}}
* {{test|tr|Gelmeliydim.|Манӑн килмеллеччӗ.|I had to come}}
* {{test|tr|Gelmeliymişim.|Манӑн килмелле пулнӑ.|They said I ought to come}}

* {{test|tr|Gelmem gerekirse.|Манӑн килмелле пулсан.|If I ought to come (lit. 'if my-coming is necessary')}}
* {{test|tr|Gelmemiz gerektiyse.|Пирӗн килмелле пулсан.|If we had to come (lit. 'if our-coming was necessary')}}
* {{test|tr|Gelmesi gerekecek.|Унӑн килмелле пулать.|He will have to come (lit. 'his-coming will-be-necessary')}}

====Di-past====

* {{test|tr|Geldim.|Килтӗм.|I came, have come}}
* {{test|tr|Geldiydim.|Килеттӗм.|I had come}}
* {{test|tr|Geldiysem.|...|If I came, have come}}
* {{test|tr|Geldimse.|...|If I came, have come}}
* {{test|tr|Geldi idiysem.|...|If had come}}
* {{test|tr|Geldi idimse.|...|If had come}}


;Unused/dialectal

* {{test|tr|Geldimdi.|Килеттӗм.|I had come}}

====Conditional====

* {{test|tr|Gelsem.|...|If I were to come}}
* {{test|tr|Gelseydim.|...|If only I had come}}
* {{test|tr|Gelseymişim.|...|They say that if I were to come}}
* {{test|tr|Gelse imişim.|...|They say that if I were to come}}

====Subjunctive/Optative====

* {{test|tr|Geleyim.|Килӗп.|I should come}}
* {{test|tr|Yarın geleyim.|Ыран килӗп.|I'll come tomorow}}
* {{test|tr|Babam dede ki, yarın bize gelesiniz.|Атте ыран эсир пирӗн пата килессине каларӗ.|My father said that you-should-come to us tomorrow}}
* {{test|tr|Eve mi ola?|...|Might he be at home?}}
* {{test|tr|Geleydim.|...|Would that I had come}}
* {{test|tr|Bileydim buraya kadar gelmezdim.|Пӗлнӗ пулнӑ пулсан ҫакӑнта ҫити килмӗттӗм.|Had I know, I would not have come this so far}}
* {{test|tr|Geleymişim.|...|~Gelseymişim}}

====Imperative====

* {{test|tr|Gel!|Кил!|Come!}}

* {{test|tr|Onun gizli fikirlerini halk ne bilsindi?|Унӑн вӑрттӑн шухӑшӗсене халӑх ӑҫтан пӗлтӗр?|How should the common people know his secret thoughts?}}
* {{test|tr|Bu yazıya Bakan kızmasın da, kim kızsındı?|Ҫак статья ҫине министр та ҫиленмесен кам ҫилентӗр?|Who should have been angry at this article, if not the Minister?}}

====-dir====

* {{test|tr|Şairim.|Эпӗ поэт.|I am a poet}}
* {{test|tr|Şairimdir.|Эпӗ поэт.|I am surely a poet}}

* {{test|tr|Biliyorsunuzdur.|Пӗлетӗр.|You surely know}}
* {{test|tr|Okumuşsunuz.|Эсир вуланӑ.|You have read, I gather}}
* {{test|tr|Okumuşsunuzdur.|...|You are bound to have read}}

* {{test|tr|Ona bir mektup yazmışım.|Эпӗ ӑна ҫыру ҫырнӑ.|I have written him a letter}}
* {{test|tr|Ona bir mektup yazmışımdır.|...|I have written him a letter}}
* {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyor.|Мана тусӑм кӗтет.|My friend is waiting for me}}
* {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyormuş.|Мана тусӑм кӗтнӗ.|My friend is waiting for me}}
* {{test|tr|Arkadaşım beni bekliyordur.|Мана тусӑм кӗтет.|My friend is waiting for me}}

====Negative====

* {{test|tr|Almıyordum.|Илместӗмччӗ.|I was not taking}}
* {{test|tr|Almıyorsam.|Эпӗ илмесен.|If I am not taking}}
* {{test|tr|Almıyor idiysem.|Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан.|If I was not taking}}
* {{test|tr|Almıyorduysam.|Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан.|If I was not taking}}
* {{test|tr|Almıyordumsa.|...|If I was not taking}}
* {{test|tr|Almıyormuşum.|...|I am said to be taking}}
* {{test|tr|Almıyor imişsem.|...|If I am said to be taking}}
* {{test|tr|Almıyormuşsam.|...|If I am said to be taking}}

* {{test|tr|Almakta değilim.|....|I am not taking}}
* {{test|tr|Almakta değildim.|....|I was not coming}}

=====Future I=====
* {{test|tr|Gelmiyecek.|Вӑл килмӗ.|He will not come}}
* {{test|tr|Gelmiyecek.|Вӑл килмест.|He will not come}}

=====Future II=====
* {{test|tr|Olmyıası.|...|May he not become}}

=====Aorist/Geniş zaman=====
* {{test|tr|Gelmem.|Килместӗп.|I do not come}}
* {{test|tr|Gelmezdim.|Килмӗттӗм.|I used not to come}}

=====Miş-past=====
* {{test|tr|Gelmemişim.|Эпӗ килмен.|I gather that I have not come}}
* {{test|tr|Gelmemiş imişim.|Эпӗ килмен.|I am said not to have come}}

=====Necessitative=====
* {{test|tr|Gelmemeliyim.|Манӑн килмелле мар.|I ought not to come}}
* {{test|tr|Gelmemeli idim.|Манӑн килмелле марччӗ.|I had not to come}}
* {{test|tr|Gelmemeliydim.|Манӑн килмелле марччӗ.|I had not to come}}
* {{test|tr|Gelmemeliymişim.|Манӑн килмелле пулман.|They said I ought not to come}}

=====Di-past=====


=====Conditional=====
* {{test|tr|Gelmesem.|Эпе килмесен.|If I were not to come}}
* {{test|tr|Gelmeseydim.|Эпӗ килмен пулнӑ пулсан.|If only I had not come - FIXME}}
* {{test|tr|Gelmeseymişim.|Эпӗ килмен пулнӑ пулсан.|They say that if I were not to come - FIXME}}

=====Imperative=====
* {{test|tr|Gelme!|Ан кил!|Don't come!}}

====Interrogative====

* {{test|tr|Alıyor muydum?|Илеттем-и?|Was I taking?}}
* {{test|tr|Alıyor muymuşum?|Эпӗ илкеленӗ-и?|Was I said to be taking?}}

=====Future I=====
* {{test|tr|Gelecek miyim?|Килӗп-и?|Am I about to come?}}
* {{test|tr|Gelecek miydim?|Килеттӗм-и?|Was I about to come?}}

=====Aorist/Geniş zaman=====
* {{test|tr|Gelir miyim?|Кӗретӗп-и?|Do I come?}}
* {{test|tr|Gelir miydim?|Кӗрӗттӗм-и?|Used I to come}}

=====Miş-past=====
* {{test|tr|Gelmiş miydik?|Эпир килнӗччӗ-и?|Had we come?}}
* {{test|tr|Gelmemiş imişler mi?|...|Are they said to have come}}

=====Necessitative=====


* {{test|tr|Gelmeli miydiniz?|Сирӗн килмеллечӗ-и?|Should he come?}}
* {{test|tr|Gelmeli idim?|Манӑн килмеллеччӗ-и?|Should I had to come?}}

=====Di-past=====
* {{test|tr|Geldim mi?|Килтӗм-и?|Did I come?}}
* {{test|tr|Geldi miydim?|...|Had I come?}}
* {{test|tr|Geldim miydi?|...|Had I come?}}

=====Conditional=====
* {{test|tr|Gele mi?|...|"If he were to come!" do you say?}}
* {{test|tr|Gelse miymişim.|...|Are they saying of me "if only he would come!"?}}
* {{test|tr|Gelsem miymişi.|...|Are they saying of me "if only he would come!"?}}

=====Subjunctive/Optative=====
* {{test|tr|Geleyim mi?|Килес-и?|Should I come?}}

=====Imperative=====

=====Interrogative negative=====
* {{test|tr|Almıyor muyum?|....|Am I not taking?}}
* {{test|tr|Almıyor muydum?|....|Was I not taking?}}
* {{test|tr|Almıyor muymuşum?|....|Was I said not to be taking?}}

======Future I======
* {{test|tr|Gelmiyecek miyim?|....|Am I not about to come?}}
* {{test|tr|Gelmiyecek miymişim?|....|Am I said not to be about to come?}}

======Aorist/Geniş zaman======
* {{test|tr|Gelmez miyim?|...|Do I not come?}}

======Miş-past======
* {{test|tr|Gelmemiş miydik?|...|Had we not come?}}

======Necessitative======
* {{test|tr|Gelmemeli miydik?|...|Should we not have come?}}

======Di-past======
* {{test|tr|Gelmedim mi?|...|Did I not come?}}
* {{test|tr|Gelmedi miydim?|...|Had I not come?}}
* {{test|tr|Gelmedim miydi?|...|Had I not come?}}

======Conditional======
* {{test|tr|Gelmese miymişim.|...|Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?}}
* {{test|tr|Gelmesem miymişi.|...|Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?}}

======Subjunctive/Optative======
* {{test|tr|Gelmiyeyim mi?|Килес мар-и?|Should I not come?}}

===деепричастия===

* {{test|tr|İşimizi bitirip sinemaya gittik.|Ӗҫӗмӗрсене пӗтерсе кинона кайрӑмӑр.|Закончив свою работу, мы пошли в кино.}}
* {{test|tr|Otobüse binerek eve gittim.|Автобус ҫине ларса киле кайрӑм.|Сев в автобус, я поехал домой.}}
* {{test|tr|Ali çalışırken konuşmaz.|Али ҫинӗ чух калаҫмасть.|Али не разговаривает во время работы.}}
* {{test|tr|Buraya gelirken bir şey gördün mü?|Кунта килнӗ чух мӗн те пулин куртӑн-и?|Ты что-нибудь заметил, когда шёл сюда?}}
* {{test|tr|Ali bahçede oynadığı zaman kardeşi evde derslere ҫalışıyor.|Али садра вылянӑ вӑхӑтра унӑн шӑллӗ пӳртре урокӗсене тӑвать.|Когда Али играет в саду, его брат готовит дома уроки.}}
* {{test|tr|Sabah olunca yola çıktık.|Каҫ пулсассӑн ҫула тухрӑмӑр.|Мы пустились в путь, как только настало утро.}}
* {{test|tr|Gece olmayınca yıldız görünmez.|Каҫ пулмасӑр ҫӑлтар курӑнмасть.|Пока не настанет ночь, звезд не видно.}}
* {{test|tr|Elmasını elinde tutamayınca çocuk bağırdı.|Пан улмине аллинче тытаймасӑр ача кӑшкӑрса ячӗ.|Не сумев удержать в руках яблоко, ребенок закричал.}}
* {{test|tr|Çocuk derse geldiği halde hazır değildi.|Ача урока килнӗ пулсан та хатӗр марччӗ.|Хоть и ребенок пришел на урок, он не был готов.}}
* {{test|tr|Orta okulu bitirdikten sonra enstitüye gireceğim.|Вӑтам шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн института вӗренме кӗретӗп.|По окончании средней школы я поступлю в институт.}}
* {{test|tr|Eve girmeden önce mağazaya gittim.|Киле кӗриччен малтан лавккана кайса килтӗм.|Я сходила в магазин перед тем, как зашла домой.}}
* {{test|tr|Öğretmen anlattıkça merakımız atıyordu.|Вӗрентекен вуланӑҫемӗн кӑсӑклӑх ӳссе пыратчӗ.|чем больше объяснял преподаватель, тем больше возрастал интерес.}}
* {{test|tr|Annem telefon etmedikçe evden çıkmam.|Анне шӑнкӑравламасӑр килтен тухмастӑп.|Я не выйду из дома, пока не позвонит мать.}}
* {{test|tr|Bir şey söylemeden gitti.|Нимӗн каламасӑр кайрӗ.|Он ушёл ничего не сказав. }}
* {{test|tr|Ayşe hastalanalı tam bir sene olmuştu.|Айше чирленӗренпе пӗр ҫул иртрӗ.| С тех пор, как заболела Айше, прошел уже год.}}
* {{test|tr|Ben Moskovadan geldikten beri bir ay geçti.|Эпӗ Мускавран килнӗренпе пӗр уйӑх иртрӗ.|Прошел месяц с тех пор, как я вернулась из Москвы.}}
* {{test|tr|Babası evden çıkar çıkmaz kızı ağlamaya başladı.|Ашшӗ килтен тухнӑ тухман хӗрӗ йӗме пуҫларӗ.|Девочка заплакала, как только её отец вышел из дома.}}


==Syntax==
==Syntax==

* {{test|tr|onun karısı gevşemesine izin vermedi|şavah jaman arămĕ|Then his wife did not let him loose.}}
===Postpositions===
* {{test|tr|O çok çalışıyor, ama hala güzel yazamıyor|văl pitĕ tărăsat, anchah ilemlĕ şyrajmast-ha|He tries very hard, but still cannot write nicely.}}
====için - валли (для, ради)====
* {{test|tr|Biz, gençler, bilimi çok iyi öğrenmeliyiz|epir, şamrăksem, naukăna şavărsa ilmelleh|We, youth, must master science.}}
И в чувашском и в турецком яз. управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.
* {{test|tr|Bu John'un kitabı|Ку Иванӑн кĕнеки. |This book is John‘s.}}
* {{test|tr|Bu kitabı senin için aldım.|Ку кĕнекене эпĕ сан валли илтĕм.|Я купил эту книгу для тебя.- gen + валли}}
* {{test|tr|Peter'in kitabını aldım, seninkisini değil|epĕ Petĕrĕn kĕnekine iltĕm, sanănne mar|I took Peter‘s book, not yours}}
* {{test|tr|Cevdet birkaç dolar için 12 saat çalıştı.|Джевдет темиçе доллар валли 12 сехет ĕçлерĕ.|Другая возможность: Джевдет темиçе долларшăн 12 сехет ĕçлерĕ. За несколько долларов Джевдет проработал 12 часов. - nom + валли. Здесь больше был бы уместен вариант долларшăн.}}
* {{test|tr|Müzikle ilgileniyorum|Эпĕ музыкăпа интересленетĕп.|I am interested in music}}

* {{test|tr|Akşam gel|(Эсĕ) каçпа кил.|Come in the evening}}
====için - пирки (из-за)====
* {{test|tr|Takım liderini bir ödülle ödüllendirdiler.|brigadira premi pachĕş|They awarded a prize to the teamleader}}
И в чувашском, и в турецком яз. с управляет основным падежом имен и родительным пад. личных местоимений. Также можно перевести через послелог пула (смысл не поменяется).
* {{test|tr|John kitaplar okur|Ivan kĕneke vulat|John reads books}}
* {{test|tr|Yağmur için sokağa çıkamadım.|Çумăр пирки урама тухаймарăм.|Из-за дождя я не смогла выйти на улицу.}}
* {{test|tr|Küçük bir sığır topluluğu vardı|temĕn chuhlĕ vak vyljăh pulnă|There was such a number of small cattle.}}///////////////

* {{test|tr|Bir başka gün, damadını avlaması için gönderdi|tepĕr kun kalleh kajăka jană kĕrüne|Another day he sent his son-in-law to hunt game.}}
====için - пула (из-за)====
* {{test|tr|Ertesi akşam, onun eşi uzandı ve uyumadan seyretti|arămĕ tepĕr kaş şyvarmasăr syhlasa vyrtnă|His wife the next evening lay and watched without sleeping.}}
<u>Послелог için в сочетании с именем действия на –mak(-mek) (инфинитив)</u> служит для передачи обстоятельства цели. На чувашский яз. послелог никак не переводится, выражается только конструкцией инфинитива.
* {{test|tr|Baltasını otların üzerine koydu|ulăm şine purttăne hună|He placed his axe on the hay.}}
* {{test|tr|Aziz’i görmek için geldik.|Азиза курма килтĕмĕр.|Мы пришли, чтобы увидеть Азиза.}}
* {{test|tr|Biz, bir çok yeni bitkiler ve fabrikalar inşa ediyoruz|epir numaj şĕnĕ zavodsem, fabriksem tăvatpăr|We are building many new factories and plants.}}

* {{test|tr|John'un kitabı masanın üzerinde|Ivan kĕneki parta şincheh|John‘s book is on the desk}}
====beri - вара (с)====
* {{test|tr|John enstitüde çalışmaya başladı|Ivan vĕrenme Instituta kĕnĕ|John began to study at the Institute}}
И в тур. и в чув. яз. управляет исходным падежом.
* {{test|tr|Öğretmen kompozisyonları öğrencilerden topladı|uchitel achasenchen sochineni puştarchĕ|The teacher collected the compositions from the students.}}
* {{test|tr|Sabahtan beri oynuyorduk.|Иртен вара выляттăмăр.|Мы играли с утра.}}
* {{test|tr|Vapur ile vardım|epĕ părahutpa kiltĕm|I arrived on the steamer}}
'''Compte: matèria de discussió'''
* {{test|tr|Öğrencilerin dışarıya çıkmaya devam ettiğini biliyorum|achasem ekskursije kajnine epĕ pĕletĕp|I know the children went on the outing}}
* {{test|tr|Çoktan beri.|Нумайранпа.| -tan beri > -ранпа}}
* {{test|tr|GÜneş battığında, işimizi bitirmiştik|hĕvel ansan, epir ĕşĕ pĕtertĕmĕr|When the sun went down, we finished work.}}
Также конструкцию –dan beri на чувашский можно перевести через деепричастие –нăранпа(-нĕренпе). Иртенпе выляттăмăр. (смысл остается тем же). Ne zamandan beri buradasın? – Хăçантан вара эсĕ кунта? Либо хăçантанпа эсĕ кунта?

====gibi - пек, евĕр, евĕрлĕ (как, будто, словно)====
И в том, и в другом языке управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.
* {{test|tr|Buz gibi soğuk.|Пăр пек сивĕ.|Холдный как лёд. - nom}}
* {{test|tr|Onun gibi yap.|Ун пек ту.|Делай, как он. - gen}}

====kadar====
Послелог kadar имеет несколько значений и в зависимости от этого может по-разному переводится на чувашский язык.<br />
(Ч)ЧЕН: Указывает на определенный промежуток времени и здесь он управляет дательным падежом.
* {{test|tr|Onu akşama kadar bekledik.|Ăна каçчен кĕтрĕмĕр.|Мы ждали его ДО вечера.}}
чухлĕ
* {{test|tr|Onun kadar yap.|Ун чухлĕ ту.|Сделай столько, сколько сделает (сдедал) он. - gen}}
* {{test|tr|Lena kadar yap.|Лена чухлĕ ту.|nom}}
Здесь немного затруднительно перевести на чувашский через послелог. Можно перевести только с помощью существительного пысăкăш (размером).
* {{test|tr|Elma kadar bir şey.|Пан улми пысăкăш пĕр япала.|Размером с яблоко.}}
num n kadar
num + (adj +) n + kadar = num + (adj +) n + яхăн
* {{test|tr|Beş kilo kadar.|Пилĕк кило яхăн.|Около 5 килограмм. - И в чувашском и в турецком управляет основным и дательным падежом.}}

====göre - кура (по, судя по, согласно, смотря по)====
В обоих языках управляет дательным падежом.
* {{test|tr|Onun fikrine göre...|Унăн шухăшне кура...|По его мнению...}}
* {{test|tr|Havasına göre.|Çанталăка кура.|Смотря по погоде, смотря по тому, какая будет погода.}}
* {{test|tr|Yorganına göre ayağını uzat.|Тÿшеккÿне кура уруна тăс.|(Пословица) – По одёжке протягивай ножки.}}

====doğru - патне (к, по направлению к…)====
В турецком яз. он управляет дательным падежом, а в чувашском – основным.
* {{test|tr|Köprüye doğru gidiyoruz.|Кĕпер патне каятпăр.|Мы идем к мосту.}}

====başka - пуçне (кроме)====
* {{test|tr|Benden başka|мансăр пуçне|кроме меня.}}

===Изафет===
* {{test|tr|Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.|Армян Советлӑ Социализмла Республики.}}
* {{test|tr|Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti.|Российӑ Советлӑ Федератциллӗ Социализмла Республики.}}
* {{test|tr|Çuvaşistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.|Чăваш Автономлă Совет Социаллă Республики.}}

===Subordinate clauses===

===Other===
* {{test|tr|Ben sadece bunu söylemek isterdim.|Эпӗ ҫакна кӑна каласшӑнччӗ.}}
* {{test|tr|Ben çocuk iken öğrenmeye çok seviyordum.|Эпӗ ача чухне вĕренме питĕ юрататтам.}}
* {{test|tr|Ben orada iken yağmur yağmaya başladı.|Эпӗ унта чухне ҫумӑр ҫума пуҫларĕ.}}
* {{test|tr|Sen hastanedeyken ben Moskovaya gidip geldim.|Эсӗ больницӑра чухне эпĕ Мускава кайса килтĕм.}}
* {{test|tr|Anna müdürken okulda çocuk çoktu.|Анна директор чухне шкулта ача нумайччӗ.}}
* {{test|tr|Hava sıcakken biz her zaman Volga yanına gidiyorduk.|Ҫанталӑк шăрăх чухне эпир ялан Атăл хӗррине каяттăмăр.}}
* {{test|tr|Ben köydeyken anneme çok yardım ettim.|Эпӗ ялта чухне аннеме нумай пулӑшрăм.}}


[[Category:Chuvash and Turkish]]
[[Category:Chuvash and Turkish]]

Latest revision as of 15:00, 20 August 2012

Contents

Существительное[edit]

Падежи[edit]

Инемительный[edit]

Родительный[edit]

Пару падеж[edit]

Местный[edit]

Исходный[edit]

Творительный[edit]

Аллатив[edit]

Прпичинно-целевой[edit]

Лишительный[edit]

  • (tr) Kalemsiz küçük kız. → Каламҫӑр хӗр ача.
  • (tr) Kalemsiz yazıyorum. → Каламҫӑр ҫыратӑп.
  • (tr) Kalemsizler. → Каламҫӑррисем.

Pronouns[edit]

Personal[edit]

Interrogatives[edit]

  • (tr) ne → мӗскер. :: what
  • (tr) ne tür → мӗнле. :: what sort


Принадлежность[edit]

  • (tr) Onun çocukları. → Ун ачисем :: его дети
  • (tr) Onların çocuğu. → Вӗсен ачи :: их ребёнок
  • (tr) Onların çocukları. → Вӗсен ачисем :: их дети
  • (tr) Onun güzel çocukları. → Ун илемлӗ ачисем :: его красивые дети
  • (tr) Onların güzel çocuğu. → Вӗсен илемлӗ ачи :: их красивый ребёнок
  • (tr) Onların güzel çocukları. → Вӗсен илемлӗ ачисем :: их красивые дети
  • (tr) Onun çok güzel çocukları. → Ун питӗ илемлӗ ачисем :: его очень красивые дети
  • (tr) Onların çok güzel çocuğu. → Вӗсен питӗ илемлӗ ачи :: их очень красивый ребёнок
  • (tr) Onların çok güzel çocukları. → Вӗсен питӗ илемлӗ ачисем :: их очень красивые детей
  • (tr) Onun güzel ve uzun boylu çocukları. → Ун илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: его красивые и высокие дети
  • (tr) Onların güzel ve uzun boylu çocuğu. → Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачи :: их красивый и высокий ребёнок
  • (tr) Onların güzel ve uzun boylu çocukları. → Вӗсен илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: их красивые и высокие дети
  • (tr) Onun çok güzel ve uzun boylu çocukları. → Ун питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: его очень красивые и высокие дети
  • (tr) Onların çok güzel ve uzun boylu çocuğu. → Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачи :: их очень красивый и высокий ребёнок
  • (tr) Onların çok güzel ve uzun boylu çocukları. → Вӗсен питӗ илемлӗ те ҫӳллӗ ачисем :: их красивые и высокие детей

Demonstratives[edit]

  • (tr) O → Ҫав. :: That one
  • (tr) Ordaki. → Ҫавӑнти :: that one at some distance
  • (tr) Bu bir kitap. → Ҫак кӗнеке. :: This is a book

Прилагательные[edit]

  • (tr) Uzun kız. → Ҫӳллӗ хӗр. :: A tall girl
  • (tr) Taş köprü. → Чул кӗпер. :: Stone bridge


Comparatives[edit]

  • (tr) Daha kötü. → Начартарах. :: Worse
  • (tr) Daha iyi. → Авантарах. :: Better


Superlatives[edit]

  • (tr) En keskin. → Чи ҫивӗч. :: Very sharp, sharpest
  • (tr) En güzel. → Чи илемлӗ. :: Most beautiful

Adverbs[edit]

  • (tr) Son zamanlarda. → Паҫӑp. :: recently
  • (tr) Aniden. → Сасаpтӑк. :: suddenly
  • (tr) Eskiden. → Авал. :: formerly
  • (tr) Her zaman. → Ялан :: always
  • (tr) Devamlı olarak. → Пӗpмай. :: continually
  • (tr) Bu günlerde. → Ҫак кунсенче. :: nowadays
  • (tr) Taraf. → Ен. :: side
  • (tr) Yan → Ен. :: side
  • (tr) -e doğru → патне(лле) :: direction, towards
  • (tr) Içinde → Ӑшӗнче. :: interior, inside
  • (tr) Kitaplıktaki kitapın yeri → ? кӗнeкe вырӑнӗ :: place the book in the book case
  • (tr) -e rağmen → Пyлин тe :: although
  • (tr) Çünkü → мӗншӗн тесен. :: because
  • (tr) Ne … ne → ни ... ни :: neither ... nor
  • (tr) -da, -de → тата, -та/-тe :: too, also
  • (tr) Hem Rusça, hem Çuvaşca. → Выpӑсла та, чӑвашла та. :: Both Russian and Chuvash, i rus i txuvaix

Numerals[edit]

  • (tr) Yirmi masa. → Ҫирӗм сӗтел. :: Twenty tables
  • (tr) Bir çok adam. → Нумай ҫын. :: Many men
  • (tr) Beş ev. → Пилӗк пӳрт. :: Five houses
  • (tr) Beş tane anahtar. → Пилӗк уҫӑ. :: tane
  • (tr) Sekiz tane mendil. → Сакӑр сӑмса тутри. :: tane
  • (tr) Elli baş sığır. → Аллӑ пуҫ ӗне. :: baş
  • (tr) Yüz baş koyun. → Ҫӗр пуҫ сурӑх. :: baş
  • (tr) Üçte bir. → ??? :: частица
  • (tr) Yedide dört. → ??? :: частица
  • (tr) Yüzde yirmi beş. → Ҫирӗм пилӗк процент. :: частица
  • (tr) Yüzde yüz. → Ҫӗр процент. :: Частица
  • (tr) On buçuk kilometre. → Вунӑ километр ҫурӑ. :: buçuk
  • (tr) Ben evde yalnız oturuyorum. → Эпӗ килте пӗччен ларатӑп. :: I am sitting alone at home.

Вопросы[edit]

  • (tr) Bugün bana gelecek misin? → Эсӗ паян ман пата килетӗн-и?

Глаголы[edit]

""to be""[edit]

  • (tr) Evdeyim. → Эпӗ килте. :: I am at home
  • (tr) Türküm. → Эпӗ турккӑ. :: I am Turkish
  • (tr) Hazırım. → Эпӗ хатӗр. :: I am ready
  • (tr) Evde idim. → Эпӗ килтеччӗ. :: I was at home
  • (tr) Evdeydim. → Эпӗ килтеччӗ. :: I was at home
  • (tr) Türk idi. → Вӑл турккӑччӗ. :: I was Turkish
  • (tr) Türktüm. → Эпӗ турккӑччӗ. :: I was Turkish
  • (tr) Evde isem. → Эпӗ килте пулсан. :: If I am at home
  • (tr) Evdeysem. → Эпӗ килте пулсан. :: If I am at home
  • (tr) Türk ise. → Вӑл турккӑ пулсан. :: If he is Turkish
  • (tr) Türkse. → Вӑл турккӑ пулсан. :: If he is Turkish
  • (tr) Evde idiysem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: If I was at home
  • (tr) Evdeydimse. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: If I was at home
  • (tr) Türk idiyse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: If he was Turkish
  • (tr) Türktüyse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: If he was Turkish
  • (tr) Evde imişim. → Эпӗ килте пулнӑ. :: I am said to be at home
  • (tr) Evdeymişim. → Эпӗ килте пулнӑ. :: I am said to be at home
  • (tr) Türk ümüş. → Вӑл турккӑ пулнӑ. :: He is said to be Turkish
  • (tr) Türkmüş. → Вӑл турккӑ пулнӑ. :: He is said to be Turkish
  • (tr) Evde imişsem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am at home
  • (tr) Evdeymişsem. → Эпӗ килте пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am at home
  • (tr) Türk imişse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: He gathers that if he is Turkish
  • (tr) Türkmüşse. → Вӑл турккӑ пулнӑ пулсан. :: He gathers that if he is Turkish

Negative[edit]

  • (tr) Evde değilim. → Эпӗ килте мар. :: I am not at home
  • (tr) Evde değildim. → Эпӗ килте марччӗ. :: I was not at home
  • (tr) Evde değil idim. → Эпӗ килте марччӗ. :: I was not at home
  • (tr) Evde değilsem. → Эпӗ килте пулмасан.Эпӗ килте мар пулсан. :: If I am not at home
  • (tr) Evde değil isem. → .Эпӗ килте мар пулсан. :: If I am not at home
  • (tr) Evde değildiysem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
  • (tr) Evde değildimse. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
  • (tr) Evde değil idiysem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. :: If I was not at home
  • (tr) Evde değilmişim. → Эпӗ килте пулман. :: If I was said not to be at home
  • (tr) Evde değil imişim. → Эпӗ килте пулман. :: If I was said not to be at home
  • (tr) Evde değilmişsem. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am not at home
  • (tr) Evde değil imişseim. → Эпӗ килте мар пулнӑ пулсан. Эпӗ килте пулман пулнӑ пулсан. :: I gather that if I am not at home
  • (tr) bugün değil, dün geldi. → Вӑл паян мар, ӗнер килчӗ. :: He came yesterday, not today

Interrogative[edit]

  • (tr) Evde miyim? → Эпӗ килте-и? :: Am I at home?
  • (tr) Türk müyüm? → Эпӗ турккӑ-и? :: Am I Turkish?
  • (tr) Evde mi idim? → Эпӗ килтеччӗ-и? :: Was I at home?
  • (tr) Evde miydim? → Эпӗ килтеччӗ-и? :: Was I at home?
Negative interrogative[edit]
  • (tr) Evde değil mi idim? → Эпӗ килте марччӗ-и? :: Was I not at home?
  • (tr) Evde değil miydim? → Эпӗ килте марччӗ-и? :: Was I not at home?

""the regular verb""[edit]

  • (tr) Alıyordum. → Илеттӗм. :: I was taking
  • (tr) Almıştım. → Илсеттӗм. :: I had took already (for that moment).
  • (tr) Alıyorsam. → Эпӗ илсен. :: If I am taking
  • (tr) Alıyor idiysem. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I was taking
  • (tr) Alıyorduysam. → Эпӗ илеттӗм пулсан. :: If I was taking
  • (tr) Alıyordumsa. → Эпӗ илеттӗм пулсан. :: If I was taking
  • (tr) Alıyormuşum. → Эпӗ илкеленӗ. :: I am said to be taking
  • (tr) Alıyor imişsem. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I am said to be taking
  • (tr) Alıyormuşsam. → Эпӗ илкеленӗ пулсан. :: If I am said to be taking

Present II[edit]

  • (tr) Gelmekteydim. → Килеттӗм. :: I was coming

Future I[edit]

  • (tr) Geleceğim. → Килӗп. :: I shall come
  • (tr) Gelecek. → Килӗ. :: He will come
  • (tr) Gelecektir. → Килӗ. :: He will come
  • (tr) Gelecektim. → Килӗттӗм. :: I was about to come
  • (tr) Gelecektim. → Эпӗ килесшӗнччӗ. :: I was about to come
  • (tr) Gelecektim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I was about to come
  • (tr) Geleceksem. → Эпӗ килсен. :: If I am about to come
  • (tr) Gelecek idiysem. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
  • (tr) Gelecektiysem. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
  • (tr) Gelecektimse. → Эпӗ килесшӗнччӗ пулсан. :: If I was about to come
  • (tr) Gelecek imişim. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ. :: I am said to be about to come
  • (tr) Gelecekmişim. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ. :: I am said to be about to come
  • (tr) Gelecek imişsem. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан. :: If I am said to be about to come
  • (tr) Gelecekmişsem. → Эпӗ килесшӗн пулнӑ пулсан. :: If I am said to be about to come

Future II[edit]

  • (tr) Kör olası. → ... :: May he become blind

Aorist/Geniş zaman[edit]

  • (tr) Yarın gelirım. → Ыран килетӗп. :: I shall come tomorrow
  • (tr) Esma girer, oturur. → Эсма кӗрет, ларать. :: Esma enters, sits
  • (tr) Olur mu? → Юрать-и? :: Is it all right? (lit. 'does it happen?')
  • (tr) Olur. → Юрать. :: All right
  • (tr) Olmaz. → Юрамасть. :: Certainly not
  • (tr) Başka memleketlerde kazara ölürler; biz kazara yaşıyoruz. → ... :: In other countries they die by accident; we live by accident


  • (tr) Gelirdim. → Килӗттӗм. :: I used to come
  • (tr) Gelirsem. → Эпӗ килсен. :: If I come
  • (tr) Gelir idiysem. → Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан. :: If I used to come
  • (tr) Gelirdiysem. → Эпӗ килнӗ пулнӑ пулсан. :: If I used to come
  • (tr) Gelirmişim. → Эпӗ килсеччӗ. :: I was said to come
  • (tr) Gelir imişsem. → ... :: If I was said to come
  • (tr) Gelirmişsem. → ... :: If I was said to come

Miş-past[edit]

  • (tr) Kar yağmiş. → Юр ҫунӑ. :: Snow has fallen
  • (tr) Gelmiştir. → Вӑл килнӗ. :: He came, has come
  • (tr) Şehre saat 10'da varmiştik, bürosuna saat 3'te gittik. → Эпир хулана 10 сехетре ҫитнӗччӗ, офисне 3 сехетре кайрӑмӑр. :: We [had] arrived in the city at 10 and went to his office at 3
  • (tr) Gelmişim. → Эпӗ килнӗ. :: I gather that I have come
  • (tr) Gelmiştir. → Вӑл килнӗ. :: He came, has come
  • (tr) Gelmiştim. → Эпӗ килнӗччӗ. :: I had come
  • (tr) Gelmişsem. → Эпӗ килнӗ пулсан. :: If I have come
  • (tr) Gelmiş idiysem. → Эпӗ килсен. :: If I had come
  • (tr) Gelmiş imişim. → ... :: I was said to have come
  • (tr) Gelmişmişim. → ... :: I was said to have come
  • (tr) Gelmiş imişsem. → ... :: If I was said to have come

Necessitative[edit]

  • (tr) Gelmeliyim. → Манӑн килмелле. :: I ought to come
  • (tr) Gelmeli idim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I had to come
  • (tr) Gelmeliydim. → Манӑн килмеллеччӗ. :: I had to come
  • (tr) Gelmeliymişim. → Манӑн килмелле пулнӑ. :: They said I ought to come
  • (tr) Gelmem gerekirse. → Манӑн килмелле пулсан. :: If I ought to come (lit. 'if my-coming is necessary')
  • (tr) Gelmemiz gerektiyse. → Пирӗн килмелле пулсан. :: If we had to come (lit. 'if our-coming was necessary')
  • (tr) Gelmesi gerekecek. → Унӑн килмелле пулать. :: He will have to come (lit. 'his-coming will-be-necessary')

Di-past[edit]

  • (tr) Geldim. → Килтӗм. :: I came, have come
  • (tr) Geldiydim. → Килеттӗм. :: I had come
  • (tr) Geldiysem. → ... :: If I came, have come
  • (tr) Geldimse. → ... :: If I came, have come
  • (tr) Geldi idiysem. → ... :: If had come
  • (tr) Geldi idimse. → ... :: If had come


Unused/dialectal
  • (tr) Geldimdi. → Килеттӗм. :: I had come

Conditional[edit]

  • (tr) Gelsem. → ... :: If I were to come
  • (tr) Gelseydim. → ... :: If only I had come
  • (tr) Gelseymişim. → ... :: They say that if I were to come
  • (tr) Gelse imişim. → ... :: They say that if I were to come

Subjunctive/Optative[edit]

  • (tr) Geleyim. → Килӗп. :: I should come
  • (tr) Yarın geleyim. → Ыран килӗп. :: I'll come tomorow
  • (tr) Babam dede ki, yarın bize gelesiniz. → Атте ыран эсир пирӗн пата килессине каларӗ. :: My father said that you-should-come to us tomorrow
  • (tr) Eve mi ola? → ... :: Might he be at home?
  • (tr) Geleydim. → ... :: Would that I had come
  • (tr) Bileydim buraya kadar gelmezdim. → Пӗлнӗ пулнӑ пулсан ҫакӑнта ҫити килмӗттӗм. :: Had I know, I would not have come this so far
  • (tr) Geleymişim. → ... :: ~Gelseymişim

Imperative[edit]

  • (tr) Gel! → Кил! :: Come!
  • (tr) Onun gizli fikirlerini halk ne bilsindi? → Унӑн вӑрттӑн шухӑшӗсене халӑх ӑҫтан пӗлтӗр? :: How should the common people know his secret thoughts?
  • (tr) Bu yazıya Bakan kızmasın da, kim kızsındı? → Ҫак статья ҫине министр та ҫиленмесен кам ҫилентӗр? :: Who should have been angry at this article, if not the Minister?

-dir[edit]

  • (tr) Şairim. → Эпӗ поэт. :: I am a poet
  • (tr) Şairimdir. → Эпӗ поэт. :: I am surely a poet
  • (tr) Biliyorsunuzdur. → Пӗлетӗр. :: You surely know
  • (tr) Okumuşsunuz. → Эсир вуланӑ. :: You have read, I gather
  • (tr) Okumuşsunuzdur. → ... :: You are bound to have read
  • (tr) Ona bir mektup yazmışım. → Эпӗ ӑна ҫыру ҫырнӑ. :: I have written him a letter
  • (tr) Ona bir mektup yazmışımdır. → ... :: I have written him a letter
  • (tr) Arkadaşım beni bekliyor. → Мана тусӑм кӗтет. :: My friend is waiting for me
  • (tr) Arkadaşım beni bekliyormuş. → Мана тусӑм кӗтнӗ. :: My friend is waiting for me
  • (tr) Arkadaşım beni bekliyordur. → Мана тусӑм кӗтет. :: My friend is waiting for me

Negative[edit]

  • (tr) Almıyordum. → Илместӗмччӗ. :: I was not taking
  • (tr) Almıyorsam. → Эпӗ илмесен. :: If I am not taking
  • (tr) Almıyor idiysem. → Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан. :: If I was not taking
  • (tr) Almıyorduysam. → Эпӗ илкелемен пулнӑ пулсан. :: If I was not taking
  • (tr) Almıyordumsa. → ... :: If I was not taking
  • (tr) Almıyormuşum. → ... :: I am said to be taking
  • (tr) Almıyor imişsem. → ... :: If I am said to be taking
  • (tr) Almıyormuşsam. → ... :: If I am said to be taking
  • (tr) Almakta değilim. → .... :: I am not taking
  • (tr) Almakta değildim. → .... :: I was not coming
Future I[edit]
  • (tr) Gelmiyecek. → Вӑл килмӗ. :: He will not come
  • (tr) Gelmiyecek. → Вӑл килмест. :: He will not come
Future II[edit]
  • (tr) Olmyıası. → ... :: May he not become
Aorist/Geniş zaman[edit]
  • (tr) Gelmem. → Килместӗп. :: I do not come
  • (tr) Gelmezdim. → Килмӗттӗм. :: I used not to come
Miş-past[edit]
  • (tr) Gelmemişim. → Эпӗ килмен. :: I gather that I have not come
  • (tr) Gelmemiş imişim. → Эпӗ килмен. :: I am said not to have come
Necessitative[edit]
  • (tr) Gelmemeliyim. → Манӑн килмелле мар. :: I ought not to come
  • (tr) Gelmemeli idim. → Манӑн килмелле марччӗ. :: I had not to come
  • (tr) Gelmemeliydim. → Манӑн килмелле марччӗ. :: I had not to come
  • (tr) Gelmemeliymişim. → Манӑн килмелле пулман. :: They said I ought not to come
Di-past[edit]
Conditional[edit]
  • (tr) Gelmesem. → Эпе килмесен. :: If I were not to come
  • (tr) Gelmeseydim. → Эпӗ килмен пулнӑ пулсан. :: If only I had not come - FIXME
  • (tr) Gelmeseymişim. → Эпӗ килмен пулнӑ пулсан. :: They say that if I were not to come - FIXME
Imperative[edit]
  • (tr) Gelme! → Ан кил! :: Don't come!

Interrogative[edit]

  • (tr) Alıyor muydum? → Илеттем-и? :: Was I taking?
  • (tr) Alıyor muymuşum? → Эпӗ илкеленӗ-и? :: Was I said to be taking?
Future I[edit]
  • (tr) Gelecek miyim? → Килӗп-и? :: Am I about to come?
  • (tr) Gelecek miydim? → Килеттӗм-и? :: Was I about to come?
Aorist/Geniş zaman[edit]
  • (tr) Gelir miyim? → Кӗретӗп-и? :: Do I come?
  • (tr) Gelir miydim? → Кӗрӗттӗм-и? :: Used I to come
Miş-past[edit]
  • (tr) Gelmiş miydik? → Эпир килнӗччӗ-и? :: Had we come?
  • (tr) Gelmemiş imişler mi? → ... :: Are they said to have come
Necessitative[edit]
  • (tr) Gelmeli miydiniz? → Сирӗн килмеллечӗ-и? :: Should he come?
  • (tr) Gelmeli idim? → Манӑн килмеллеччӗ-и? :: Should I had to come?
Di-past[edit]
  • (tr) Geldim mi? → Килтӗм-и? :: Did I come?
  • (tr) Geldi miydim? → ... :: Had I come?
  • (tr) Geldim miydi? → ... :: Had I come?
Conditional[edit]
  • (tr) Gele mi? → ... :: "If he were to come!" do you say?
  • (tr) Gelse miymişim. → ... :: Are they saying of me "if only he would come!"?
  • (tr) Gelsem miymişi. → ... :: Are they saying of me "if only he would come!"?
Subjunctive/Optative[edit]
  • (tr) Geleyim mi? → Килес-и? :: Should I come?
Imperative[edit]
Interrogative negative[edit]
  • (tr) Almıyor muyum? → .... :: Am I not taking?
  • (tr) Almıyor muydum? → .... :: Was I not taking?
  • (tr) Almıyor muymuşum? → .... :: Was I said not to be taking?
Future I[edit]
  • (tr) Gelmiyecek miyim? → .... :: Am I not about to come?
  • (tr) Gelmiyecek miymişim? → .... :: Am I said not to be about to come?
Aorist/Geniş zaman[edit]
  • (tr) Gelmez miyim? → ... :: Do I not come?
Miş-past[edit]
  • (tr) Gelmemiş miydik? → ... :: Had we not come?
Necessitative[edit]
  • (tr) Gelmemeli miydik? → ... :: Should we not have come?
Di-past[edit]
  • (tr) Gelmedim mi? → ... :: Did I not come?
  • (tr) Gelmedi miydim? → ... :: Had I not come?
  • (tr) Gelmedim miydi? → ... :: Had I not come?
Conditional[edit]
  • (tr) Gelmese miymişim. → ... :: Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?
  • (tr) Gelmesem miymişi. → ... :: Are they saying of me "if only he wouldn't come!"?
Subjunctive/Optative[edit]
  • (tr) Gelmiyeyim mi? → Килес мар-и? :: Should I not come?

деепричастия[edit]

  • (tr) İşimizi bitirip sinemaya gittik. → Ӗҫӗмӗрсене пӗтерсе кинона кайрӑмӑр. :: Закончив свою работу, мы пошли в кино.
  • (tr) Otobüse binerek eve gittim. → Автобус ҫине ларса киле кайрӑм. :: Сев в автобус, я поехал домой.
  • (tr) Ali çalışırken konuşmaz. → Али ҫинӗ чух калаҫмасть. :: Али не разговаривает во время работы.
  • (tr) Buraya gelirken bir şey gördün mü? → Кунта килнӗ чух мӗн те пулин куртӑн-и? :: Ты что-нибудь заметил, когда шёл сюда?
  • (tr) Ali bahçede oynadığı zaman kardeşi evde derslere ҫalışıyor. → Али садра вылянӑ вӑхӑтра унӑн шӑллӗ пӳртре урокӗсене тӑвать. :: Когда Али играет в саду, его брат готовит дома уроки.
  • (tr) Sabah olunca yola çıktık. → Каҫ пулсассӑн ҫула тухрӑмӑр. :: Мы пустились в путь, как только настало утро.
  • (tr) Gece olmayınca yıldız görünmez. → Каҫ пулмасӑр ҫӑлтар курӑнмасть. :: Пока не настанет ночь, звезд не видно.
  • (tr) Elmasını elinde tutamayınca çocuk bağırdı. → Пан улмине аллинче тытаймасӑр ача кӑшкӑрса ячӗ. :: Не сумев удержать в руках яблоко, ребенок закричал.
  • (tr) Çocuk derse geldiği halde hazır değildi. → Ача урока килнӗ пулсан та хатӗр марччӗ. :: Хоть и ребенок пришел на урок, он не был готов.
  • (tr) Orta okulu bitirdikten sonra enstitüye gireceğim. → Вӑтам шкула пӗтернӗ хыҫҫӑн института вӗренме кӗретӗп. :: По окончании средней школы я поступлю в институт.
  • (tr) Eve girmeden önce mağazaya gittim. → Киле кӗриччен малтан лавккана кайса килтӗм. :: Я сходила в магазин перед тем, как зашла домой.
  • (tr) Öğretmen anlattıkça merakımız atıyordu. → Вӗрентекен вуланӑҫемӗн кӑсӑклӑх ӳссе пыратчӗ. :: чем больше объяснял преподаватель, тем больше возрастал интерес.
  • (tr) Annem telefon etmedikçe evden çıkmam. → Анне шӑнкӑравламасӑр килтен тухмастӑп. :: Я не выйду из дома, пока не позвонит мать.
  • (tr) Bir şey söylemeden gitti. → Нимӗн каламасӑр кайрӗ. :: Он ушёл ничего не сказав.
  • (tr) Ayşe hastalanalı tam bir sene olmuştu. → Айше чирленӗренпе пӗр ҫул иртрӗ. :: С тех пор, как заболела Айше, прошел уже год.
  • (tr) Ben Moskovadan geldikten beri bir ay geçti. → Эпӗ Мускавран килнӗренпе пӗр уйӑх иртрӗ. :: Прошел месяц с тех пор, как я вернулась из Москвы.
  • (tr) Babası evden çıkar çıkmaz kızı ağlamaya başladı. → Ашшӗ килтен тухнӑ тухман хӗрӗ йӗме пуҫларӗ. :: Девочка заплакала, как только её отец вышел из дома.

Syntax[edit]

Postpositions[edit]

için - валли (для, ради)[edit]

И в чувашском и в турецком яз. управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.

  • (tr) Bu kitabı senin için aldım. → Ку кĕнекене эпĕ сан валли илтĕм. :: Я купил эту книгу для тебя.- gen + валли
  • (tr) Cevdet birkaç dolar için 12 saat çalıştı. → Джевдет темиçе доллар валли 12 сехет ĕçлерĕ. :: Другая возможность: Джевдет темиçе долларшăн 12 сехет ĕçлерĕ. За несколько долларов Джевдет проработал 12 часов. - nom + валли. Здесь больше был бы уместен вариант долларшăн.

için - пирки (из-за)[edit]

И в чувашском, и в турецком яз. с управляет основным падежом имен и родительным пад. личных местоимений. Также можно перевести через послелог пула (смысл не поменяется).

  • (tr) Yağmur için sokağa çıkamadım. → Çумăр пирки урама тухаймарăм. :: Из-за дождя я не смогла выйти на улицу.

için - пула (из-за)[edit]

Послелог için в сочетании с именем действия на –mak(-mek) (инфинитив) служит для передачи обстоятельства цели. На чувашский яз. послелог никак не переводится, выражается только конструкцией инфинитива.

  • (tr) Aziz’i görmek için geldik. → Азиза курма килтĕмĕр. :: Мы пришли, чтобы увидеть Азиза.

beri - вара (с)[edit]

И в тур. и в чув. яз. управляет исходным падежом.

  • (tr) Sabahtan beri oynuyorduk. → Иртен вара выляттăмăр. :: Мы играли с утра.

Compte: matèria de discussió

  • (tr) Çoktan beri. → Нумайранпа. :: -tan beri > -ранпа

Также конструкцию –dan beri на чувашский можно перевести через деепричастие –нăранпа(-нĕренпе). Иртенпе выляттăмăр. (смысл остается тем же). Ne zamandan beri buradasın? – Хăçантан вара эсĕ кунта? Либо хăçантанпа эсĕ кунта?

gibi - пек, евĕр, евĕрлĕ (как, будто, словно)[edit]

И в том, и в другом языке управляет падежом nom. имен и падежом gen. личных местоимений.

  • (tr) Buz gibi soğuk. → Пăр пек сивĕ. :: Холдный как лёд. - nom
  • (tr) Onun gibi yap. → Ун пек ту. :: Делай, как он. - gen

kadar[edit]

Послелог kadar имеет несколько значений и в зависимости от этого может по-разному переводится на чувашский язык.
(Ч)ЧЕН: Указывает на определенный промежуток времени и здесь он управляет дательным падежом.

  • (tr) Onu akşama kadar bekledik. → Ăна каçчен кĕтрĕмĕр. :: Мы ждали его ДО вечера.

чухлĕ

  • (tr) Onun kadar yap. → Ун чухлĕ ту. :: Сделай столько, сколько сделает (сдедал) он. - gen
  • (tr) Lena kadar yap. → Лена чухлĕ ту. :: nom

Здесь немного затруднительно перевести на чувашский через послелог. Можно перевести только с помощью существительного пысăкăш (размером).

  • (tr) Elma kadar bir şey. → Пан улми пысăкăш пĕр япала. :: Размером с яблоко.

num n kadar num + (adj +) n + kadar = num + (adj +) n + яхăн

  • (tr) Beş kilo kadar. → Пилĕк кило яхăн. :: Около 5 килограмм. - И в чувашском и в турецком управляет основным и дательным падежом.

göre - кура (по, судя по, согласно, смотря по)[edit]

В обоих языках управляет дательным падежом.

  • (tr) Onun fikrine göre... → Унăн шухăшне кура... :: По его мнению...
  • (tr) Havasına göre. → Çанталăка кура. :: Смотря по погоде, смотря по тому, какая будет погода.
  • (tr) Yorganına göre ayağını uzat. → Тÿшеккÿне кура уруна тăс. :: (Пословица) – По одёжке протягивай ножки.

doğru - патне (к, по направлению к…)[edit]

В турецком яз. он управляет дательным падежом, а в чувашском – основным.

  • (tr) Köprüye doğru gidiyoruz. → Кĕпер патне каятпăр. :: Мы идем к мосту.

başka - пуçне (кроме)[edit]

  • (tr) Benden başka → мансăр пуçне :: кроме меня.

Изафет[edit]

  • (tr) Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. → Армян Советлӑ Социализмла Республики.
  • (tr) Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti. → Российӑ Советлӑ Федератциллӗ Социализмла Республики.
  • (tr) Çuvaşistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. → Чăваш Автономлă Совет Социаллă Республики.

Subordinate clauses[edit]

Other[edit]

  • (tr) Ben sadece bunu söylemek isterdim. → Эпӗ ҫакна кӑна каласшӑнччӗ.
  • (tr) Ben çocuk iken öğrenmeye çok seviyordum. → Эпӗ ача чухне вĕренме питĕ юрататтам.
  • (tr) Ben orada iken yağmur yağmaya başladı. → Эпӗ унта чухне ҫумӑр ҫума пуҫларĕ.
  • (tr) Sen hastanedeyken ben Moskovaya gidip geldim. → Эсӗ больницӑра чухне эпĕ Мускава кайса килтĕм.
  • (tr) Anna müdürken okulda çocuk çoktu. → Анна директор чухне шкулта ача нумайччӗ.
  • (tr) Hava sıcakken biz her zaman Volga yanına gidiyorduk. → Ҫанталӑк шăрăх чухне эпир ялан Атăл хӗррине каяттăмăр.
  • (tr) Ben köydeyken anneme çok yardım ettim. → Эпӗ ялта чухне аннеме нумай пулӑшрăм.
Retrieved from "https://wiki.apertium.org/w/index.php?title=Chuvash_and_Turkish/Pending_tests&oldid=35988"