Sakha grammar
Jump to navigation
Jump to search
Contents
Noun morphology
Compound words
Double inflection
When compound nouns obtain possessiveness, inflect or derive, both components of compound noun change in parallel:
баай-дуол: колхоз баайа-дуола - collective farm's wealth, колхоз баайын-дуолун (3rd person singular possessive accusative case)
сурук-бичик: сурукта-бичиктэ (partitive case), суругу-бичиги (accusative case)
от-мас: оттоох-мастаах - something which has many plants
Verb morphology
Finite
| Tense | Tag | Positive | Negative | Example(s) |
|---|---|---|---|---|
| Present | <aor> |
-Aр (-ар/-ыыр) | -BAт (-бат) | |
| Past | <ifi> |
-T (-т) | -BAт (-ба-т-COP) | |
| Plupast | <past> |
-BIт (-быт-P2) | -BAтAх (-батах-P2) | |
| Future | <pros> |
-IAG (-ыа(х)-P2) | -IAG суоҕа (-ыа(х)-P2 суоҕа) | |
| Past imperfect | <pii> |
-Aр (-ар-P2) | -BAт (-бат-P2) | |
<pii> |
-Aр эт (-ар эт-P2) | -BAт эт (-бат эт-P2) | ||
| Past episodal | <epis> |
-BIттAAх (-быт-таах-COP) | -BAтAхтAAх (-батах-таах-COP) | |
<epis> |
?? (-быт-P2 баар) | -BIт суох (-быт-P2 суох) | ||
<epis> |
-ан турар-даах-COP | -бакка/-ымына турар-даах-COP | ||
| Past resultative | <resl> |
-BIт (-быт-COP) | -BAтAх (-батах-COP) |
- resultative past 2: -ан турар- | -бакка/-ымына турар-
- distant past: -быт эт-P2 | -батах эт-P2
- distant episodal past: -быттаах эт-P2 | -батахтаах эт-P2
- or: -ан турардаах эт-P2 | -бакка/-ымына турардаах эт-P2
- 2nd form: -быттаах-COP этэ | -батахтаах-COP этэ
- or: -ан турардаах-COP этэ | -бакка/-ымына турардаах-COP этэ
- another??: -быттаах-P2 | -батахтаах-P2
- or: -ан турардаах-P2 | -бакка/-ымына турардаах-P2
- and yet another??: -быт-P2 баар этэ | ???
- and another????: -бытым баара | -бытым суоҕа
- assertive: -ыыһы-COP | -ым-ыыһы-COP / -ыа суох+COP / -ыа(х)-P2 суох
- necessitive: -ар-даах-COP
- or: -ыах-таах-COP | -ыа суох-таах-COP
actually gna
- conditional: -тар-COP | -батар-COP
- also with COP(ын)а
Imperative, optative, and friends
- near future (opt):
- p1.sg: -ыым | -ым-ыым
- p2.sg: - | -ыма
- p3.sg: -дын | -батын
- p2.du: -ыах | -ымыах
- p1.pl: -ыаҕ-ыҥ / -ыах-айыҥ | -ым-ыаҕыҥ / -ым-ыахайыҥ
- p2.pl: -ыҥ | -ымаҥ
- p3.pl: -дын-нар | -батыннар
- отдаленное будущее повелительного наклонения:
- p2.sg: -аар | -ымаар
- p2.pl: -аарыҥ | -ымаарыҥ
- alternative:
- p2.sg: -аарый/-аарыый | -ымаарый/-ымаарыый
- p2.pl: -аарыҥытый/-аарыҥытыый/-аарыҥытыный/-аарыҥытыныый | -ым-…
- еще один увещевательно-повелительный вариант повелительного наклонения: -ыах-COP(-ын)
- -ыах-ты-COP(-ын)
Non-finite
- деепричастия: -ан, -а/-ыы, -ымына, -бакка, аары, -ымаары, -аат, -бытынанн, -бычча
- причастия: -ар/-ыыр, -быт, -ыах, -тах, -ардаах, -быттаах, -ыахтаах, -ааччы, -а илик
| Descr. | Positive | Negative | Category | Example(s) |
|---|---|---|---|---|
| Aorist participle | -Ar | -BAt | ger | Үлэлиир аһыыр, үлэлээбэт аһаабат. |
| gpr | ||||
| Post-terminal (perf.) | -BIт | -BAтAх | gpr | Иван суруйбат суруга. |
| Prospective | -IAх | -IмIAх | gpr | Били үөрэниэх үөрэнэн бүтэн эрдэҕинэ. |
| Habitual / actor noun | -AAччI | gpr | ||
| Part. nondum facti | -A илик | gna | ||
| Imperfect participle | -Aн | -(I)мIнA | prc | Уол истэн турар. |
| ?? | -A | -(I)мIнA | gna | |
| Abessive "without" | -BAккA | gna | ||
| Goal "in order to" | -AAрI | gna | Кыыһын булаары барда. | |
| "as soon as" | -AAт | gna | Мин хоспор киирээт ардах түстэ. | |
| Cause "because" | -BIччA | gna | Итини куттаммычча эттим. |
